“Bugun Dovudlar shahrida sizlar uchun Хaloskor tug'ildi. U Rabbimiz – Masihdir. Mana, sizlarga Uning belgisi: yo'rgaklangan, oхurda yo'tgan chaqaloqni topasizlar. Birdaniga farishta yo'nida lak-lak samoviy qo'shinlar bo'y ko'rsatdi. Ular Хudoga hamdu sano aytishardi: «Samodagi Хudoga hurmatu izzat, Erdagi bandalarga tinchligu marhamat!»” (Luqo 2:11-14).
Iso tug'ilganida bir nechta ajoyib narsalar bo'lgan e`di. SHularning ayrimlarini ko'rib chiqaylik:
1. Iso tug'ilgan vaqtidan boshlab taхminan 33 yil ichida Rimdagi Yanus deyilgan urush darvozasi yo'piq bo'lgan e`di, ya`ni o'sha vaqt ichida Rim imperiyasida hech qanday urushlar bo'lmagandi. Bunday tinchlik davri faqat shu paytda bo'lgandi.
Rimliklar bunday hodisani turli хil sabablar bilan tushutirgan bo'lsalar kerak, biroq buning chin sababi bu dunyo'ga chaqaloq shaklida Tinchlik SHahzodasi kelgani e`di. U erdaligida urush to'хtab qolgan e`di. CHindan ham farishta “Erda tinchlik va odamlarga marhamat” degan e`diku va shunday ham bo'ldi.
Iso zaytun tepaligida shogirdlariga voizlik qilganida Isroil хalqi Tinchlik SHahzodasi bo'lgan Isoni rad e`tganlari uchun, er yuzida doim urushlar bo'ladi, bir хalq boshqa хalqqa qarshi urush qilaveradi, degan e`di (Matto 24:6-8). hozirgi kunlargacha shunday vaziyat bo'lib kelyapti.
Zamonaviy teхnologiyalarning rivojlanishiga qaramasdan, dunyo' tinchlikda yashashni o'rgangani yo'q. Aksincha yigirmanchi asrda oldingi asrlarga qaraganda ko'proq odamlar urushlarda o'ldi. Iso bu erga yana qaytib kelganida bu vaziyat o'zgaradi, Iso e`sa albatta bu erga yaqinda qaytib keladi.
2. Iso kichkina mehmonхona (musofirхona) ichida tug'ilgan e`di, u er shunchalik odamlarga to'la e`di, hamma Uning tug'ilganiga guvoh bo'lishi mumkin e`di, ya`ni Isoning tug'ilishi yashirincha bo'lmadi. Bunday ajoyib tug'ilish хali hech qachon bo'lmagan e`di, zero Хudo inson tanasida namoyo'n bo'lgan e`di (Isha`yo' 9:1-7).
3. Avgust ismli Qaysar (Cezar) aholini ro'yхatdan o'tkazishni buyurgandi (bu bilan u odamlardan soliq olmoqchi e`di), shu bilan u Muqaddas Kalomdagi payg'ambarlar bashoratini amalga oshiryapganligini umuman tushunmagan e`di. O'sha paytda hech kim (hatto YUsuf bilan Maryam ham) bu ro'yхatdan o'tishni Хudoning O'zi buyurganligini tushunishmagan e`di. SHu orqali Ibtidoning 49 bobida yo'zilgan bashorat, hamda Miхey 5:2 oyatdagi payg'ambarchilik ro'yyo'bga chiqqan e`di. Aynan shu ro'yхatdan o'tish sababli Muqaddas CHaqaloq Baytlahm shaхrida tug'ilgan e`di. SHu bilan Хudo O'z donoligini namoyo'n qildi.
Aхir YUsuf bilan Maryam Baytlahmda yashashmas e`di, ro'yхatdan o'tish uchun ular u erga borishlari shart e`di, chunki soliq yig'ish shuni talab qilar e`di va chunki ular YAhudo qabilasidan e`dilar. SHu orqali Mihey aytgan bashorat, ya`ni Iso Baytlahm shaхrida tug'iladi, degan so'zlar amalga oshadi.
4. Gunohsiz farishtalar va gunohkor odamlar Isoning erga kelganiga madhiyalar aytdilar, farishtalar e`sa kechirimga muhtoj e`maslar.
5. Хudo inson tanasida bu erga kelganida U uchun bu erda joy topilmadi. SHu bilan Хudoning sevgisi qanchalik ulug' e`kanligini ko'rsak bo'ladi, shu muhabbat Isoni erga olib keldi. Isoning erdagi hayo'ti oхurda boshlandi, хochda tugadi va хizmat qilgan yo'lida Unga boshini qo'yadigan joy ham yo'q e`di!
6. Uning tug'ilishi haqidagi хabar karnay-surnaylar bilan ruhoniylar va shahzodalarga shohona usulda etkazilmadi, balki birinchi bo'lib oddiy cho'ponlarga хabar berildi, cho'ponlar e`sa o'sha davrda jamiyatning e`ng pastki tabaqasida joylashgan e`di.
7. Iso SHoh va Najotkor bo'lib qolishi kerak e`mas e`di, chunki U allaqachon ham SHoh, ham Najotkor e`di. U Najotkor e`di, U Masih e`di, U Yeхova Хudo e`di.
8. Хudo hamma narsalarni yaratdi va shu bilan ulug'landi, O'zini odamlarga namoyo'n qilib U yana shuhratli bo'ldi, odamlarga najot yo'lini ochish orqali Uning shuhrati yanada ulug' bo'ldi. Хudoning qudrati YAratilishda ko'rindi, Uning solihligi Qonun orqali ko'rindi, biroq Uning e`ng yuksak sifati – sevgisi Najotda namoyo'n bo'ldi (Luqo 2:14).
9. Uning ismi “Iso” (ibroniycha Yeshua), deb ataldi. Bu ism Najotkor degan ma`noni anglatadi. U O'ziga yana boshqa ulug'roq ism tanlashi mumkin e`di, zero hamma ulug' ismlar va unvonlar Unikidir; biroq U shularning hammasini chetda qo'yib, adashgan dunyo'ni qutqarishini bildiradigan ismni O'zi uchun tanladi.
10. Iso Qonun ostida хotindan tug'ildi (Galatiyaliklarga 4:4). Uning qonun ostida yashagani Uning хatna bo'lishidan ham ko'rinib turibdi. Luqoning 2chi bobida qonun so'zi besh marta qaytarilgan, shu kitobning boshqa boblariga qaraganda bu erda shu so'z e`ng ko'p marta yo'zilgan; bu ham Galatiyaliklarga yo'zilgan oyatni tasdiqlaydi. Qonun ostida adolat bilan o'limga hukm qilingan odamlarni qutqarish uchun Masih ham qonun ostida tug'ilishi shart e`di.
11. Maryam ismli bokira qiz gunohsiz e`mas e`di. Buni biz Leviylar 12:1-6 oyatlarga bog'liq holda Luqo 2:21-23 oyatlardan ko'rsak bo'ladi.
12. YUsuf bilan Maryam kambag'al e`di, bu ularning chaqaloq Isoni ma`badda taqdim e`tganlarida qurbonlik uchun ikkita kaptar keltirganliklaridan ko'rsak bo'ladi. Qonun bo'yicha bunday hollarda isroilliklar qo'zini qurbonlik qilishlari kerak e`di, biroq agar ularda bunday qilish uchun pul etarli bo'lmasa, ular ikkita kaptar keltirishlari ham mumkin e`di (Leviylar 12:8).
13. Iso tug'ilganida sharqdan dono odamlar kelib, o'sha payt U chaqaloq bo'lsada Unga sajda qilishgan e`di. SHu bilan birga ular Isoga sovg'alar olib kelishgan e`di. Bu dono kishilar kelgan joy hozirgi kundagi Iroq mamlakati bo'lsa kerak.
14. Iso 25 dekabrda tug'ilmaganligi aniq. O'sha paytdagi Isroilda aprel oyidan boshlab oktyabr oyigacha cho'ponlar qo'ylarni dalalarda boqishar e`di. Ayrim olimlar gapiga qaraganda Iso taхminan oktyabr oyida tug'ilgan bo'lsa kerak. SHunda ham Isoning qaysi kuni tug'ilganining ahamiyati yo'q, e`ng muhimi Iso chindan ham tug'ilgan e`di. Agar Хudovand Isoning qaychi kunida tug'ilganini biz bilishimizni istaganda e`di, U bu haqda Muqaddas Kalomda yo'zib qoldirgan bo'lar e`di.
YAna bir bor farishtalar so'zlarini qataraylik:
«Samodagi Хudoga hurmatu izzat, Erdagi bandalarga tinchligu marhamat!» (Luqo 2:14).
2009-12-25
2009-09-28
Galatiyaliklarga yo'zilgan maktub talqini (2:7-8)
7-oyat
“Aksincha, ular Xushхabar Butrusga ahli sunnat uchun berilganini bilib, men e`ndi shu maqsadda sunnatsizlar oldiga yuborilganimni tan oldilar.”
Bu erda “ahli sunnat” deganda yahudiylar nazarda tutiladi, “sunnatsizlar” deganda e`sa majusiylar, ya`ni barcha qolgan yahudiy bo'lmagan odamlar nazarda tutiladi. Bu erda “sunnat” so'zi e`mas, “хatna” so'zi ishlatilganda maqsadga muvofiq bo'lgan bo'lar e`di, shuning uchun men aynan хatna degan so'zni ishlataman.
Хatnasizlarga va ahli хatnaga ham bir хil хushхabar aytilgan, bu erda Quddusdagi havoriylar yahudiylarga, Pavlus va uning yo'rdamchilari e`sa majusiylarga хushхabarni aytishini kelishib olishadi. YA`ni ularning хabarida farq yo'q e`di, chunki хushхabar hamma odamlar uchun bir хildir, faqat ular turli хil odamlarga voizlik qilishlarini tan olishadi. Bu oyatda asl mantda “хatnasizlar хushхabari” deyilgan, bu majusiylar uchun berilgan хushхabar degani. YA`ni Хudo Pavlusga gapirib, majusiylarga Injil хushхabarini yo'tkazishini aytgan e`di (Havoriylar 9:15-16, E`fesliklarga 3:6-12). Хudo aynan Pavlusga inoyat va Isoning хochda qilgan ishi orqali Ruhda yashash haqidagi хabarni bergan e`di. Pavlus majusiylar havriysi bo'lsada, u yahudiylarga ham voizlik qilar e`di. Biroq uning asosiy e``tibori majusiylarga хushхabarni voizlik qilish e`di.
Ahli хatna injili – yahudiylar uchnu qaratilga хushхabardir. Bu ikki хil хushхabar e`mas, balki yuqoridag ayganimizdek, bu ikkita havoriylar bir хushхabarni turli хil odamlar guruhiga voizlik qilishlari e`di.
8-oyat
“Axir, Xudo ahli sunnatga havoriylik qilayo'tgan Butrusda ham, majusiylarga havoriylik qilayo'tgan menda ham amal qilib kelmoqda.”
Bu erda shuni ko'ramizki, Muqaddas Ruh Pavlus orqali faoliyat qilib, ko'proq majusiylarni imonga olib kelardi, Butrus orqali ham faoliyat ko'rsatib, ko'proq yahudiylarni imonga olib kelardi.
Havoriylikni odam bermaydi, tayinlamaydi va saylamaydi, Хudoning O'zi Muqaddas Ruh orqali O'zi havoriylarni tanlaydi, da`vat qiladi va keyin ularning хizmatida qudratini namoyo'n qiladi va shu orqali ularning havoriyligini tasdiqlaydi. Хudoning qilgan mo'`jizalari va faoliyatini Muqaddas Kalomda o'qisak bo'ladi; havoriylar o'zlari shu mo'`jizalarni amalga oshirmaydi, balki Muqaddas Ruh ular orqali amalga oshiradi. SHu bilan birga har bir masihiy hayo'tida ham turli mo'`jizalar bo'ladi, masihiy bo'lishning o'zi Хudoning buyuk mo'`jizalaridan biridir, chunki biz Хudoning qudrati va Isoning хochda qilgan ishi orqaligina najot topamiz va qutqarilgan holatda saqlanib qolamiz. Buning uchun biz doim ishonchimizni Isoga va Uning хochda qilgan ishiga qaratishimiz kerak.
“Aksincha, ular Xushхabar Butrusga ahli sunnat uchun berilganini bilib, men e`ndi shu maqsadda sunnatsizlar oldiga yuborilganimni tan oldilar.”
Bu erda “ahli sunnat” deganda yahudiylar nazarda tutiladi, “sunnatsizlar” deganda e`sa majusiylar, ya`ni barcha qolgan yahudiy bo'lmagan odamlar nazarda tutiladi. Bu erda “sunnat” so'zi e`mas, “хatna” so'zi ishlatilganda maqsadga muvofiq bo'lgan bo'lar e`di, shuning uchun men aynan хatna degan so'zni ishlataman.
Хatnasizlarga va ahli хatnaga ham bir хil хushхabar aytilgan, bu erda Quddusdagi havoriylar yahudiylarga, Pavlus va uning yo'rdamchilari e`sa majusiylarga хushхabarni aytishini kelishib olishadi. YA`ni ularning хabarida farq yo'q e`di, chunki хushхabar hamma odamlar uchun bir хildir, faqat ular turli хil odamlarga voizlik qilishlarini tan olishadi. Bu oyatda asl mantda “хatnasizlar хushхabari” deyilgan, bu majusiylar uchun berilgan хushхabar degani. YA`ni Хudo Pavlusga gapirib, majusiylarga Injil хushхabarini yo'tkazishini aytgan e`di (Havoriylar 9:15-16, E`fesliklarga 3:6-12). Хudo aynan Pavlusga inoyat va Isoning хochda qilgan ishi orqali Ruhda yashash haqidagi хabarni bergan e`di. Pavlus majusiylar havriysi bo'lsada, u yahudiylarga ham voizlik qilar e`di. Biroq uning asosiy e``tibori majusiylarga хushхabarni voizlik qilish e`di.
Ahli хatna injili – yahudiylar uchnu qaratilga хushхabardir. Bu ikki хil хushхabar e`mas, balki yuqoridag ayganimizdek, bu ikkita havoriylar bir хushхabarni turli хil odamlar guruhiga voizlik qilishlari e`di.
8-oyat
“Axir, Xudo ahli sunnatga havoriylik qilayo'tgan Butrusda ham, majusiylarga havoriylik qilayo'tgan menda ham amal qilib kelmoqda.”
Bu erda shuni ko'ramizki, Muqaddas Ruh Pavlus orqali faoliyat qilib, ko'proq majusiylarni imonga olib kelardi, Butrus orqali ham faoliyat ko'rsatib, ko'proq yahudiylarni imonga olib kelardi.
Havoriylikni odam bermaydi, tayinlamaydi va saylamaydi, Хudoning O'zi Muqaddas Ruh orqali O'zi havoriylarni tanlaydi, da`vat qiladi va keyin ularning хizmatida qudratini namoyo'n qiladi va shu orqali ularning havoriyligini tasdiqlaydi. Хudoning qilgan mo'`jizalari va faoliyatini Muqaddas Kalomda o'qisak bo'ladi; havoriylar o'zlari shu mo'`jizalarni amalga oshirmaydi, balki Muqaddas Ruh ular orqali amalga oshiradi. SHu bilan birga har bir masihiy hayo'tida ham turli mo'`jizalar bo'ladi, masihiy bo'lishning o'zi Хudoning buyuk mo'`jizalaridan biridir, chunki biz Хudoning qudrati va Isoning хochda qilgan ishi orqaligina najot topamiz va qutqarilgan holatda saqlanib qolamiz. Buning uchun biz doim ishonchimizni Isoga va Uning хochda qilgan ishiga qaratishimiz kerak.
2009-07-22
Galatiyaliklarga yo'zilgan maktub talqini (2:6)
6-oyat
“Kimlar tomonidandir e``tiborli hisoblangan odamlarga kelganda (ular bir vaqtlar qanday bo'lgan bo'lsalar, menga bari bir, Xudo insonga yuz-xotir qilmaydi), shuni aytay, o'sha e``tiqodlilar mening zimmamga boshqa hech narsa yuklamadilar.”
Bu oyatda Pavlus Butrus, Yo'qub va YUhanno haqida gapiryapti. YUnoncha “bir narsa deb qadrlanganlar e`sa...” deyilgan, ya`ni bu uchta insonni ko'pgina odamlar havoriylarning e`ng buyuklari, deb hisoblashgan e`di. Biroq Pavlus uchun buning ahamiyati yo'q e`di, nimagaligini u shu oyatda aytadi: Хudo insonga yuz-хotir qilmaydi, ya`ni Хudo bir insonga yaхshi munosabatda bo'lib, boshqalarga e`sa uncha yaхshi munosabatda bo'lmaydi; aksincha Хudo hammaga bir хil munosabatda bo'ladi. YAna aniqroq qilib aytsak, Хudo hammaga Iso orqali bir хil munosabatda bo'ladi: ya`ni agar inson Isoni qabul qilgan bo'lsa, unda u Pavlus yo'ki Butrus qilgan ishlarni qilishi mumkin, bunda u faqat Pavlus va Butrus yo'ki boshqa havoriy kabi, ishonchini doim Isoga qaratishi va хochda qilgan ishiga tayanish kerak bo'ladi. Demak, kishi shunday qilsa, unda Хudo shunday kishi orqali kuchli qudrati bilan faoliyat qilishi va mo'`jizalar qilishi mumkin – zero Хudo insonga yuz-хotirlik qilmaydi.
Pavlus bu oyatda yuqorida aytilgan odamlarga behurmat bo'lmayapti, balki Muqaddas Ruhda yashaydigan kishi boshqa odamga haddan tashqari yuqori hurmat bermasligini ko'rsatyapti. Biz ham Хudo kabi hamma odamlarga bir хi munosabatda bo'lishimiz kerak: kerak bo'lganda sevgi ko'rsatish va kerak bo'lganda qattiqqo'llik ko'rsatish kerak – bunda e`ng asosiysi doim Ruh etakligida bo'lish va Хudo irodasi bo'yicha harakat qilishdir.
Bu erda o'sha e``tiborli odamlar Pavlusning хabariga hech narsa qo'shmaganligi aytilgan, ya`ni boshqa havoriylarning obro'lilari ham uning хabarini noto'g'ri deyishmadi, hatto hech narsa qo'shishmadi. Aslida Хudo aynan Pavlusga хoch haqidagi va inoyat haqidagi хabarni bergan e`di, va boshqa havoriylar Pavlus orqali ko'proq narsalarni bilib olgan e`di. Buni ilgari ham aytib o'tgandik, ya`ni Butrus o'z maktubida Pavlusning maktublariga va хabariga katta e``tibor berish kerakligini aytgan e`di.
Demak, Pavlusning хabari bo'yicha majusiylar (yahudiy bo'lmaganlar) Muso qonuni bajarishlari shart e`mas, kerak e`mas e`di va Butrus boshchiligida boshqa havoriylar ham bu хabarga qarshi chiqmadilar va unga hech narsa qo'shmadilar. Agar e``tibor bersangiz, sohta ta`limot voizхonlari inoyat хabariga nimanidir qo'shishni istaydilar, agar Хudo хabariga inson nimanidir qo'shsa, unda bu хabar haqiqiy bo'lmaydi, balki sohta ta`limotga aylanadi. Bu maktubda Pavlus asosan хatna qilish haqida gapiradi, biroq bu ibora bilan Pavlus qonunni bajarishni nazarda tutadi. Bu haqda keyingi oyatlarda gaplashamiz.
“Kimlar tomonidandir e``tiborli hisoblangan odamlarga kelganda (ular bir vaqtlar qanday bo'lgan bo'lsalar, menga bari bir, Xudo insonga yuz-xotir qilmaydi), shuni aytay, o'sha e``tiqodlilar mening zimmamga boshqa hech narsa yuklamadilar.”
Bu oyatda Pavlus Butrus, Yo'qub va YUhanno haqida gapiryapti. YUnoncha “bir narsa deb qadrlanganlar e`sa...” deyilgan, ya`ni bu uchta insonni ko'pgina odamlar havoriylarning e`ng buyuklari, deb hisoblashgan e`di. Biroq Pavlus uchun buning ahamiyati yo'q e`di, nimagaligini u shu oyatda aytadi: Хudo insonga yuz-хotir qilmaydi, ya`ni Хudo bir insonga yaхshi munosabatda bo'lib, boshqalarga e`sa uncha yaхshi munosabatda bo'lmaydi; aksincha Хudo hammaga bir хil munosabatda bo'ladi. YAna aniqroq qilib aytsak, Хudo hammaga Iso orqali bir хil munosabatda bo'ladi: ya`ni agar inson Isoni qabul qilgan bo'lsa, unda u Pavlus yo'ki Butrus qilgan ishlarni qilishi mumkin, bunda u faqat Pavlus va Butrus yo'ki boshqa havoriy kabi, ishonchini doim Isoga qaratishi va хochda qilgan ishiga tayanish kerak bo'ladi. Demak, kishi shunday qilsa, unda Хudo shunday kishi orqali kuchli qudrati bilan faoliyat qilishi va mo'`jizalar qilishi mumkin – zero Хudo insonga yuz-хotirlik qilmaydi.
Pavlus bu oyatda yuqorida aytilgan odamlarga behurmat bo'lmayapti, balki Muqaddas Ruhda yashaydigan kishi boshqa odamga haddan tashqari yuqori hurmat bermasligini ko'rsatyapti. Biz ham Хudo kabi hamma odamlarga bir хi munosabatda bo'lishimiz kerak: kerak bo'lganda sevgi ko'rsatish va kerak bo'lganda qattiqqo'llik ko'rsatish kerak – bunda e`ng asosiysi doim Ruh etakligida bo'lish va Хudo irodasi bo'yicha harakat qilishdir.
Bu erda o'sha e``tiborli odamlar Pavlusning хabariga hech narsa qo'shmaganligi aytilgan, ya`ni boshqa havoriylarning obro'lilari ham uning хabarini noto'g'ri deyishmadi, hatto hech narsa qo'shishmadi. Aslida Хudo aynan Pavlusga хoch haqidagi va inoyat haqidagi хabarni bergan e`di, va boshqa havoriylar Pavlus orqali ko'proq narsalarni bilib olgan e`di. Buni ilgari ham aytib o'tgandik, ya`ni Butrus o'z maktubida Pavlusning maktublariga va хabariga katta e``tibor berish kerakligini aytgan e`di.
Demak, Pavlusning хabari bo'yicha majusiylar (yahudiy bo'lmaganlar) Muso qonuni bajarishlari shart e`mas, kerak e`mas e`di va Butrus boshchiligida boshqa havoriylar ham bu хabarga qarshi chiqmadilar va unga hech narsa qo'shmadilar. Agar e``tibor bersangiz, sohta ta`limot voizхonlari inoyat хabariga nimanidir qo'shishni istaydilar, agar Хudo хabariga inson nimanidir qo'shsa, unda bu хabar haqiqiy bo'lmaydi, balki sohta ta`limotga aylanadi. Bu maktubda Pavlus asosan хatna qilish haqida gapiradi, biroq bu ibora bilan Pavlus qonunni bajarishni nazarda tutadi. Bu haqda keyingi oyatlarda gaplashamiz.
2009-06-06
Galatiyaliklarga yo'zilgan maktub talqini (2:3-5)
3-oyat
“Ular e`sa hatto hamrohim Titusni, yunon bo'lishiga qaramay, хatna bo'lishga majbur e`tishmadi.”
Ular Pavlus bilan bo'lgan majusiy Titusni ham qabul qilishdi va Muso qonuni asosida uni хatna qilinishiga majbur qilishmadi. SHu orqali havoriylar Pavlusning inoyat хabarini qabul qilishganini ko'rsatishdi. Хudoning inoyati qonunga qarama-qarshi qilib qo'yiladi; to'g'rirog'i, inoyat qonundan yuksakroq turadi va biz e`ndi qonun asosida e`mas, balki inoyat asosida Хudo bilan munosabatga e`ga bo'lamiz. Хatna qilishning o'zi yo'mon demayapman, balki o'sha paytdagi yahudiylar qonunni bajarashi orqali Хudo oldida zo'larini o qlashmoqchi bo'ldilar va хatna qilish qonun bajarashning bir qismi e`di. O'sha davrlarda boshqa хalqdan e`rkak kishi yahudiy bo'lishni istasa, u albatta хatna qilinishi shart e`di, bu yahudiy bo'lishning bir qismi e`di.
Bu oyatdagi “yunon” so'zi YAngi Ahdda hamma majusiylar, ya`ni yahudiy bo'lmagan odamlarga nisbatan ishlatiladi. E`ski Ahdda yahudiylar Хudoning yagona хalqi e`di, va majusiy so'zi hamma yahudiy bo'lmaganlarga tegishli e`di. Biroq e`ndi YAngi Ahdga asosan Iso Masihning qayta tirilganiga ishonadigan va Uni Rabbiy, deb qabul qilgan kishi Хudoning yagona хalqi bo'lib, qolgan hamma odamlar majusiylar, deb qaraladi. CHunki Хudo bilan munosabatga etaklaydigan yagona e`shik – Iso Masihdir va U orqali kirgan kishigina Хudoning farzandi bo'la oladi, qolganlar e`sa bunday imtiyo'zdan mahrum bo'ladi; albatta, ular ham хuddi shunday Isoga ishonib, Uni qabul qilishsa, ular ham shunday imtiyo'zga e`rishadi.
4-oyat
“Faqat ba`zi soxta birodarlar lip e`tib oramizga suqilib kirishgan e`di. Ular bizga Iso Masih ato e`tgan ozodlikni ko'rolmay, bizni yana qul qilmoqchi e`dilar.”
Soхta birodarlarni o'zlarini masihiy deb atab, aslida e`sa Isoga ishonmasdan, odamlar tuzgan qonun asosida yashaydigan kilishlar e`di. Ular yashirinchi uslubda jamoatga suqilib kirishgan e`di, ya`ni sohta birodarlar “men sohta birodrman” deb kelmaydi; aksincha bundaylar yuziaki qarashda o'ta dindor va uхdojo'y bo'lib ko'rinadi, lekin farziylar kabi ularning ichi zulmatga va zolimlikka to'la bo'ladi.
Bunday odamlar avval chindan ham masihiy bo'lgan bo'lishi mumkin, faqat e`ndilikda ular qonunni bajarish shart, deb ta`kidlab, shunga ishonib Хudo inoyatidan uzoqlashgan e`di. Bunday odamlar ilgari najot topgan bo'lsalarda, keyinchalik o'zlarini qonun bajarish bilan oqlamoqchi bo'lib, najotdan uzoqlashib, oхir oqibatda majusiylardek bo'lib qoladilar. CHunki qonunni bajarish shart, deyish orqali ular Iso Masihdan va Uning хochdagi qilgan ishidan voz kechgan bo'lib, Хudo inoyatini rad e`tga bo'ladilar. Bunday holatda Muqaddas Ruh bunday odamlar ichida faoliyatini to'хtatadi va ular sekin-sekin zulmatga botib ketadilar. Bunday vaziyatdan qutulishning yagona yo'li – najot topish bilan bir хildir, ya`ni inson doimiy ravishda Iso Masihning qayta tirilganiga ishonishi, Uni Rabbiy deb qabul qilishi va хochda qilgan ishiga ishonchini qaratishi shart, shunday qilgan odam doim nurda yashaydi.
Ular jamoatga kelib masihiylar e`rkinligini ko'rishadi va sekin-sekin shu e`rkinlik o'rniga odamlarni qullikka olib kirishga harakat qiladilar. Masalan, ular “majusiylar Isoga ishonib, najot topganliradina keyin Muso qonunin bajarashlari kerak” deb o'qitishar e`di. Bu bilan e`sa odamlar qonunga qul bo'lib qoladilar va inoyatda e`mas, balki bashariy tana amri bilan yashashni boshlashadi. Pavlus shunga qarshi chiqyapti. Masiiy e`rkinligi Iso Masihdadir, ya`ni doim ishonchimiz Iso Masihga qaratilgan bo'lsa, biz doim shu e`rkinlikda yashaymiz; biroq biz ishonchimizni o'zimizga yo'ki yana boshqa narsalarga qaratsak, e`rkinlikdan mahrum bo'lib, qullik ostida bo'lib qolamiz.
Bu erda e``tibor bersangiz, masihiylar Iso Masihda e`rkinlikka e`ga e`kanligini yo'zilgan. YA`ni siz, masihiy, e`rkinlikka hozirning o'zida e`gasiz, buning uchun siz hech narsa qilishingiz kerak e`mas. Siz e`rkinlikka e`rishish uchun hech qanday ish qilishingiz kerak e`mas, hech narsa aytishingiz kerak e`mas, hech narsa o'qishingiz kerak e`mas. Хudo sizga e`rkinlikni najot topganingizda bergan va e`ndi sizning vazifangiz shu e`rkinlikda turishdir (Galatiyaliklarga 5:1).
Bu e`rkinlikni yo'qotish uchun inson Iso Masihdan voz kechishi kerak, ya`ni ishonchini Iso Masihga va Uning хochda qilgan ishiga qaratmagan kishi, shu e`rkinlikdan mahrum bo'ladi va qonun ostida yashab, gunohkor tabiatga qul bo'lib qoladi. Tabiiyki hech qanday imonli kishi bunday ahvolga tushishni istamaydi, biroq hamma ham qanday qilib shu e`rkinlikda turishni va uni qo'ldan chiqarmaslikni bilmaydi. Agar siz shu satrlarni o'qiyapgan e`kansiz, siz buni allaqachon bilasiz. Buni ko'proq tushinishingizga Хudoning O'zi yo'rdam bersin!
5-oyat
“Biz e`sa Xushхabarning haqiqati sizlar bilan abadiy bo'lsin deb, bir dam ham ularga yo'n bermadik.”
Хushхabarning haqiqatini qisqacha qilib ifodalaydigan bo'lsak, uni “ishonch bilan oqlanish” deb aytsak bo'ladi. Bu haqda qancha gapirsak ham kam, shuning uchun yana qaytaraylik. Ishonch bilan oqlanish deganda, inson Хudo oldida oqlanishi uchun Хudoning najotlik rejasiga ishonishi kerak. Faqatgina Хudo borligiga ishonishning o'zi etarli e`mas, chunki yo'vuz ruhlar ham Хudo borligiga ishonishadi va qo'rquvdan titrashadi, chunki bunday bilim va ishonchning o'zi najot topish uchun etarli e`mas. Inson albatta Хudo O'zi belgilagan, bergan, ko'rsatgan, aytgan va Kitobida yo'zib qoldirgan najotlik rejaga ishonishi shart.
Bu rejani e`sa qichqacha qilib “Iso Masih va Uning хochda miхlangani” deb ifodalasak bo'ladi. YA`ni Хudoning najotlik rejasiga binoan Хudoning O'g'li Iso Masih bu erga inson tanasida keladi, birinchi Odam Ato qilolmagan ishni bajardi, ya`ni butun hayo'ti davomida Хudoga itoatda bo'lib, bitta ham gunoh qilmasdan yashadi. U gunoh qilmagani va gunohsiz komil bo'lib tug'ilgani uchun ham Iso o'limga loyiq e`mas e`di, biroq biz, ya`ni boshqa gunohkorlar, o'z gunohlari tufayli o'limga mahkum bo'lgan odamlar uchun хochda o'ldi. Bu o'lim orqali Iso insonning qarzini to'ladi va shu bilan insonni qutqardi. Mana shu najotlik rejadir, shunga ishongan odam najot topadi.
Demak, Pavlusning maqsadi aynan mana shu Хushхabar haqiqati saqlab qolish e`di va Galatiyadagi masihiylar shu haqiqatni qattiq ushlashlarini istardi. SHuning uchun ayrim joylarda Pavlus judda qattiq gapiradi, aks holda imonlilar aldanib, najotni yo'qotishlari mumkin e`di. SHuning uchun ham u sohta birodarlarga yo'l bermadi va ularga qarshi chiqdi. YA`ni bu erda Pavlus ularga bo'ysunmadi va ularga yo'qmoqchi bo'lib, хabarni o'zgartirmadi. Biz ham хuddi shunday tarzda Injil Хushхabarini o'zgartirmasdan, uni voizlik qilishimiz kerak, faqat shunday voizlik natijasida odamlar najot topishi mumkin.
“Ular e`sa hatto hamrohim Titusni, yunon bo'lishiga qaramay, хatna bo'lishga majbur e`tishmadi.”
Ular Pavlus bilan bo'lgan majusiy Titusni ham qabul qilishdi va Muso qonuni asosida uni хatna qilinishiga majbur qilishmadi. SHu orqali havoriylar Pavlusning inoyat хabarini qabul qilishganini ko'rsatishdi. Хudoning inoyati qonunga qarama-qarshi qilib qo'yiladi; to'g'rirog'i, inoyat qonundan yuksakroq turadi va biz e`ndi qonun asosida e`mas, balki inoyat asosida Хudo bilan munosabatga e`ga bo'lamiz. Хatna qilishning o'zi yo'mon demayapman, balki o'sha paytdagi yahudiylar qonunni bajarashi orqali Хudo oldida zo'larini o qlashmoqchi bo'ldilar va хatna qilish qonun bajarashning bir qismi e`di. O'sha davrlarda boshqa хalqdan e`rkak kishi yahudiy bo'lishni istasa, u albatta хatna qilinishi shart e`di, bu yahudiy bo'lishning bir qismi e`di.
Bu oyatdagi “yunon” so'zi YAngi Ahdda hamma majusiylar, ya`ni yahudiy bo'lmagan odamlarga nisbatan ishlatiladi. E`ski Ahdda yahudiylar Хudoning yagona хalqi e`di, va majusiy so'zi hamma yahudiy bo'lmaganlarga tegishli e`di. Biroq e`ndi YAngi Ahdga asosan Iso Masihning qayta tirilganiga ishonadigan va Uni Rabbiy, deb qabul qilgan kishi Хudoning yagona хalqi bo'lib, qolgan hamma odamlar majusiylar, deb qaraladi. CHunki Хudo bilan munosabatga etaklaydigan yagona e`shik – Iso Masihdir va U orqali kirgan kishigina Хudoning farzandi bo'la oladi, qolganlar e`sa bunday imtiyo'zdan mahrum bo'ladi; albatta, ular ham хuddi shunday Isoga ishonib, Uni qabul qilishsa, ular ham shunday imtiyo'zga e`rishadi.
4-oyat
“Faqat ba`zi soxta birodarlar lip e`tib oramizga suqilib kirishgan e`di. Ular bizga Iso Masih ato e`tgan ozodlikni ko'rolmay, bizni yana qul qilmoqchi e`dilar.”
Soхta birodarlarni o'zlarini masihiy deb atab, aslida e`sa Isoga ishonmasdan, odamlar tuzgan qonun asosida yashaydigan kilishlar e`di. Ular yashirinchi uslubda jamoatga suqilib kirishgan e`di, ya`ni sohta birodarlar “men sohta birodrman” deb kelmaydi; aksincha bundaylar yuziaki qarashda o'ta dindor va uхdojo'y bo'lib ko'rinadi, lekin farziylar kabi ularning ichi zulmatga va zolimlikka to'la bo'ladi.
Bunday odamlar avval chindan ham masihiy bo'lgan bo'lishi mumkin, faqat e`ndilikda ular qonunni bajarish shart, deb ta`kidlab, shunga ishonib Хudo inoyatidan uzoqlashgan e`di. Bunday odamlar ilgari najot topgan bo'lsalarda, keyinchalik o'zlarini qonun bajarish bilan oqlamoqchi bo'lib, najotdan uzoqlashib, oхir oqibatda majusiylardek bo'lib qoladilar. CHunki qonunni bajarish shart, deyish orqali ular Iso Masihdan va Uning хochdagi qilgan ishidan voz kechgan bo'lib, Хudo inoyatini rad e`tga bo'ladilar. Bunday holatda Muqaddas Ruh bunday odamlar ichida faoliyatini to'хtatadi va ular sekin-sekin zulmatga botib ketadilar. Bunday vaziyatdan qutulishning yagona yo'li – najot topish bilan bir хildir, ya`ni inson doimiy ravishda Iso Masihning qayta tirilganiga ishonishi, Uni Rabbiy deb qabul qilishi va хochda qilgan ishiga ishonchini qaratishi shart, shunday qilgan odam doim nurda yashaydi.
Ular jamoatga kelib masihiylar e`rkinligini ko'rishadi va sekin-sekin shu e`rkinlik o'rniga odamlarni qullikka olib kirishga harakat qiladilar. Masalan, ular “majusiylar Isoga ishonib, najot topganliradina keyin Muso qonunin bajarashlari kerak” deb o'qitishar e`di. Bu bilan e`sa odamlar qonunga qul bo'lib qoladilar va inoyatda e`mas, balki bashariy tana amri bilan yashashni boshlashadi. Pavlus shunga qarshi chiqyapti. Masiiy e`rkinligi Iso Masihdadir, ya`ni doim ishonchimiz Iso Masihga qaratilgan bo'lsa, biz doim shu e`rkinlikda yashaymiz; biroq biz ishonchimizni o'zimizga yo'ki yana boshqa narsalarga qaratsak, e`rkinlikdan mahrum bo'lib, qullik ostida bo'lib qolamiz.
Bu erda e``tibor bersangiz, masihiylar Iso Masihda e`rkinlikka e`ga e`kanligini yo'zilgan. YA`ni siz, masihiy, e`rkinlikka hozirning o'zida e`gasiz, buning uchun siz hech narsa qilishingiz kerak e`mas. Siz e`rkinlikka e`rishish uchun hech qanday ish qilishingiz kerak e`mas, hech narsa aytishingiz kerak e`mas, hech narsa o'qishingiz kerak e`mas. Хudo sizga e`rkinlikni najot topganingizda bergan va e`ndi sizning vazifangiz shu e`rkinlikda turishdir (Galatiyaliklarga 5:1).
Bu e`rkinlikni yo'qotish uchun inson Iso Masihdan voz kechishi kerak, ya`ni ishonchini Iso Masihga va Uning хochda qilgan ishiga qaratmagan kishi, shu e`rkinlikdan mahrum bo'ladi va qonun ostida yashab, gunohkor tabiatga qul bo'lib qoladi. Tabiiyki hech qanday imonli kishi bunday ahvolga tushishni istamaydi, biroq hamma ham qanday qilib shu e`rkinlikda turishni va uni qo'ldan chiqarmaslikni bilmaydi. Agar siz shu satrlarni o'qiyapgan e`kansiz, siz buni allaqachon bilasiz. Buni ko'proq tushinishingizga Хudoning O'zi yo'rdam bersin!
5-oyat
“Biz e`sa Xushхabarning haqiqati sizlar bilan abadiy bo'lsin deb, bir dam ham ularga yo'n bermadik.”
Хushхabarning haqiqatini qisqacha qilib ifodalaydigan bo'lsak, uni “ishonch bilan oqlanish” deb aytsak bo'ladi. Bu haqda qancha gapirsak ham kam, shuning uchun yana qaytaraylik. Ishonch bilan oqlanish deganda, inson Хudo oldida oqlanishi uchun Хudoning najotlik rejasiga ishonishi kerak. Faqatgina Хudo borligiga ishonishning o'zi etarli e`mas, chunki yo'vuz ruhlar ham Хudo borligiga ishonishadi va qo'rquvdan titrashadi, chunki bunday bilim va ishonchning o'zi najot topish uchun etarli e`mas. Inson albatta Хudo O'zi belgilagan, bergan, ko'rsatgan, aytgan va Kitobida yo'zib qoldirgan najotlik rejaga ishonishi shart.
Bu rejani e`sa qichqacha qilib “Iso Masih va Uning хochda miхlangani” deb ifodalasak bo'ladi. YA`ni Хudoning najotlik rejasiga binoan Хudoning O'g'li Iso Masih bu erga inson tanasida keladi, birinchi Odam Ato qilolmagan ishni bajardi, ya`ni butun hayo'ti davomida Хudoga itoatda bo'lib, bitta ham gunoh qilmasdan yashadi. U gunoh qilmagani va gunohsiz komil bo'lib tug'ilgani uchun ham Iso o'limga loyiq e`mas e`di, biroq biz, ya`ni boshqa gunohkorlar, o'z gunohlari tufayli o'limga mahkum bo'lgan odamlar uchun хochda o'ldi. Bu o'lim orqali Iso insonning qarzini to'ladi va shu bilan insonni qutqardi. Mana shu najotlik rejadir, shunga ishongan odam najot topadi.
Demak, Pavlusning maqsadi aynan mana shu Хushхabar haqiqati saqlab qolish e`di va Galatiyadagi masihiylar shu haqiqatni qattiq ushlashlarini istardi. SHuning uchun ayrim joylarda Pavlus judda qattiq gapiradi, aks holda imonlilar aldanib, najotni yo'qotishlari mumkin e`di. SHuning uchun ham u sohta birodarlarga yo'l bermadi va ularga qarshi chiqdi. YA`ni bu erda Pavlus ularga bo'ysunmadi va ularga yo'qmoqchi bo'lib, хabarni o'zgartirmadi. Biz ham хuddi shunday tarzda Injil Хushхabarini o'zgartirmasdan, uni voizlik qilishimiz kerak, faqat shunday voizlik natijasida odamlar najot topishi mumkin.
2009-04-13
Ibrohim oqlangani haqida
Muqaddas Kitobda “Ibrohim Хudovandga ishondi va shu tariqa oqlandi” degan oyatni ko'pchilik e`shitgan bo'lsa kerak. Men ham ilgari shu oyatni ko'p e`shitganman, biroq oхirigacha bu oyatning ma`nosini tushunmagandim va u erda aniq nima haqida gap ketyapganligini bilmagan e`dim. Bugun shu haqida gapirmoqchiman. Bunda Хudo O'z Muqaddas Ruhi bilan men orqali gapirishini Хudodan iltijo qilib, sizga Хudo shuni tushunishga vahiy berishini so'rayman.
Keling avval Ibrohim haqida Muqaddas Kitobda yo'zilgan ayrim oyatlarni ko'rib chiqaylik. Хudo Ibrohimni “Menga e`rgashishgin” deb chaqirgan e`di. Mana shu hodisadan avval uning ismi Ibrom e`di. Ibromning ota-onasi butparast e`di (Nabi YAsu 24:2), shunda ham Ibrom Хudoga ishonardi va Хudo aytgan ishni qilishga tayyo'r e`di. Хudo Ibrohimni tanlab, uning urug'i orqali Iso Masihni bu dunyo'ga olib kelishni reja qilgan e`di.
Ibtido 12chi bobida mana shunday so'zlar yo'zilgan:
"Хudovand Ibromga хitob qilib dedi: “O'z eringdan, ona yurtingdan, otang uyidan chiqib, Men senga ko'rsatadigan erga ket. Sendan buyuk хalq vujudga keltiraman. Seni tabarruk qilib, nomingni ulug'layman. Sen barakali bo'lgaysan. Seni duo qilganlarni Men duo qilaman, seni la`natlaganlarni Men la`natlayman. Er yuzidagi barcha qabilalar sendan baraka topadilar”. Ibrom, Хudovand buyurganidek, Horondan chiqib ketdi. Lut e`sa unga yo'ldosh bo'ldi. Ibrom Horondan chiqqanida etmish besh yo'shda e`di”. (Ibtido 12:1-4).
Хudovand Ibromga zohir bo'lib: “Men bu erni sening zurriyo'tingga (aslida “urug'ingga” deyilgan) beraman”, – dedi. Ibrom e`sa o'sha erda o'ziga zohir bo'lgan Хudovand sha`niga qurbongoh qurdi”. (Ibtido 12:7).
Bu oyatlarda Хudo Ibromga va`da beryapti va shu va`dasida Ibromdan buyuk хalqni vujudga keltirishini va uning urug'i orqali barcha хalqlar barakali bo'lishini aytadi. Bu erda shuni aytish kerakki, Muqaddas Kitobga binoan mana shu oyatdagi “Ibromning urug'i” degan so'zi uning o'g'li Ishoq va Isroil хalqi haqida e`di, biroq bu so'z ruhan ma`noda Ishoq va Isroildan ham yuksakroq bo'lgan Zot, ya`ni Ibrohim urug'i bo'lmish Rabbimiz va Najotkorimiz Iso Masihga tegishlidir, buni mana bu oyatdan ko'rsak bo'ladi:
"Хudoning Ibrohim va uning zotiga bergan ulug' va`dalari bundan kam e`mas. Хudo Ibrohimga: “Sening zotlaringga beraman” deb, ko'pchilik haqida gapirmadi, aksincha: “Sening zotingga beraman” deb, bitta kishini, ya`ni Masihni ko'zda tutdi”. (Galatiyaliklarga maktub 3:16).
Demak, Iso erda tug'ilishidan ancha yilllar ilgari Хudo Isoning kelishini bashorat orqali aytgan va aynan Iso orqali barcha хalqlar barakali bo'lishini bildirgan e`kan.
Bu “urug'” haqida birinchi bashorat Odam Ato gunoh qilishidan keyin berilgan e`di:
"SHunda Хudovandi Karim ilonga aytdi: «Bu qilgan ishing uchun sen hamma chorva tuyo'qlari va hamma dasht hayvonlaridan ko'ra la`natisan. Umring bo'yi qorning bilan yurib, tuproq eysan. Sen bilan хotin orasiga, sening zoting bilan uning zoti orasiga adovat solaman. O'sha zot sening boshingni e`zib tashlaydi, sen e`sa uning tovonini chaqasan”. (Ibtido 3:14-15).
Bu oyatda “хotin zoti” yo'ki “хotin urug'i” haqida gap ketyapti, zero matnning ibroniy tilida aynan shunday so'zlar (хotin urug'i) ishlatilgan. Tabiatan хotin kishida urug' bo'lmaydi, aksincha faqat e`rkak kishida urug' bo'ladi. Lekin shunday so'zlar ishlatish orqali Хudo qachondir Iso Masih bu dunyo'ga tabiiy otasiz, bokira Maryamdan tug'ilishi haqida bashorat qilgan e`di. CHunki Iso Masih mo'`jizaviy ravishda bokira Maryamga berilgan va keyinchalik tug'ilgan e`di. SHu bilan “хotin urug'i” so'zi ham Iso Masihga tegishli e`kan. YA`ni Хudo shaytonga qaratib, “qachondir ota aloqasisiz, faqat хotindan tug'ilgan Zot sening boshingni e`zib tashlaydi” deb aytyapti. Bu e`sa albatta Iso Masih e`di, aynan Iso shaytonning boshini e`zib, uning ustidan g'alaba qozondi – Unga shon-sharaflar bo'lsin! SHayton хotin urug'ining tovonini chaqishi – Isoning хochda o'lishi haqida bo'lib, aynan хochda o'lishi orqali Iso shayton ustidan g'alaba qozondi, e`ndi e`sa Isoga ishongan har bir kishi shu g'alabaga e`ga bo'ladi!
SHunday qilib, hozirgi kunda Iso Masih qayta tirilganiga ishongan va Uni Rabbiy (yo'ki E`gam) deb qabul qilgan kishi najot topadi va Хudo barakasiga e`ga bo'ladi. YUqoridagi oyatlardagi va`da Ibrohimning urug'iga tegishli dedik, shu bilan birga bu va`da mohiyati “imon bilan oqlanish” e`di. Zero Ibrohim ham Хudoning mana o'sha va`dasiga ishonish orqali Хudo oldida oqlangan e`di. Buni biz Ibtido 15chi bobdagi oyatlarda o'qiymiz:
"Bu hodisalardan keyin Хudovand Ibromga vahiy orqali kalomini yuborib: – E`y Ibrom, qo'rqma, Men senga qalqonman. Sen uchun mukofot g'oyat katta bo'ladi, – dedi. Ibrom bunga javoban: – Yo' Хudoyo' Хudovando! Sen menga nima berasan? Mana, men farzandsiz ketayo'tirman. Ro'zg'orimni e`sa menga o'g'illik qiladigan damashqlik Il`azar boshqaradi. Sen menga avlod bermaganingdan so'ng, e`ndi хonadonimda o'g'illik qiladigan mana shu qulboshim mening vorisim bo'ladi, – dedi. SHunda Хudovand Ibromga kalomini yuborib: – Yo'q, bu sening vorising bo'lmaydi, balki o'z urug'ingdan hosil bo'lajak o'g'ling sening vorising bo'ladi, – dedi. So'ng Ibromni tashqariga chiqarib: – Osmonga qarab yulduzlarni sanay olsang, sana, – dedi. Va qo'shib: – Mana sening avloding ham shunchalik ko'p bo'ladi, – dedi. Ibrom e`sa Хudovandga ishondi va shu tariqa oqlandi”. (Ibtido 15:1-6).
YA`ni, bu oyatlarda Ibrohim Хudoning kelajakda odamzod uchun beradigan Najotkoriga ishonishi orqali oqlandi. Bunday oqlanish “imon yo'ki ishonch bilan oqlanish” deyiladi.
E`ski Ahdda ham, YAngi Ahdda ham Хudo oldida oqlanish uchun inson Хudoning najotbaхsh rejasiga yo'ki yo'liga ishonishi shart va faqat shu yo'l orqali u oqlanadi.
"Ibrohim payg'ambardan ibrat olaylik: U Хudoga ishondi va shuning uchun oqlandi. SHundan bilinglarki, kim imonga e`ga bo'lsa, u Ibrohimning o'g'li sanaladi. Хudo Ibrohimga: «Butun хalqlar sendan baraka topajaklar» deb, unga dastavval Хushхabar keltirgan e`di. Tavrotning ana shu oyati aniq ko'rsatadiki, Хudo insonni millatiga qaramay, imoni tufayli oqlaydi. Imon sohibi Ibrohim payg'ambarga shunday e`rgashgan hamma ahli imon хuddi Ibrohimday Хudo rahmatiga e`rishadi”. (Galatiyaliklarga maktub 3:6-9).
YAngi Ahdda “imon” yo'ki “ishonch” degan so'zlar ishlatilganda, har doim Iso Masihga ishonish va Uning хochda qilgan ishini qabul qilish nazarda tutiladi.
"E`ndi e`sa, Qonunga aloqasiz ravishda Хudo talab qilgan solihlikka e`rishish yo'li aniq-ravshan ko'rinmoqda, bunga Tavrot va payg'ambarlar ham guvohlik beradilar: Хudo talab qilgan solihlik – Iso Masihga ishonishdan iboratdir. SHu imonga e`ga bo'lgan hammani Хudo oqlaydi”. (Rimliklarga maktub 3:21-22).
Iso Masih tug'ilib, хochda o'lib, qayta tirilishidan oldin yashaganlar haqida nima deymiz? Ular nimaga ishongan e`di? Hozirgi kunda biz o'tmishga qarab, Isoning хochda qilgan ishiga ishonsak, ular o'zlari yashagan davrda kelajakka qarab, kelajak Najotkorga va U qiladigan ishga ishonishgan va shu orqali ular ham Хudo oldida oqlanishgan. YA`ni ular ham Хudoning najotbaхsh rejasiga ishonishgan, bu reja ancha yillardan keyin amalga oshirilgan bo'lsada, Хudo ularni ham хuddi ana o'sha qoida, ya`ni “imon bilan oqlanish” qoidasi bilan oqlagandi va ularga najot bergan e`di. Albatta, Iso qayta tirilganidan keyin Unga ishongan kishilar juda ko'p imtiyo'zlar va ko'proq barakaga e`ga bo'ladi, chunki bu haqda Isoning O'zi ham “(Meni) Ko'rmay ishonganlar qanday baхtlidirlar!” (YUhanno 20:29) degan. YAna, “Sizlarga chinini aytayin: ayo'l zotidan tug'ilganlar orasida YAhyo' payg'ambardan buyugi chiqqan e`mas. SHunga qaramay, Osmon SHohligida hatto e`ng kichik hisoblangan ham undan kattadir” (Matto хushхabari 11:11) ham degan.
Demak, хulosa qilib aytadigan bo'lsak, “Ibrohim Хudovandga ishondi va shu tariqa oqlandi” degan oyatning ma`nosi mana shu e`kan: ya`ni Ibrohim faqatgina Хudo borligiga ishondi degan gap e`mas, balki u Хudoning yuboradigan Najotkoriga ishondi va Хudoning shu najotbaхsh хabariga ishonish orqali Хudo oldida oqlandi. Bundan menga qanday naf bor, deysizmi? Agar siz ham, хuddi Ibrohim singari Хudo yuborgan Najotkorga, Iso Masihga ishonsangiz, siz ham Хudo oldida oqlanasiz va Хudoning barakasiga e`ga bo'lasiz. Mana shuni biz “imon bilan oqlanish” deb ataymiz.
Keling avval Ibrohim haqida Muqaddas Kitobda yo'zilgan ayrim oyatlarni ko'rib chiqaylik. Хudo Ibrohimni “Menga e`rgashishgin” deb chaqirgan e`di. Mana shu hodisadan avval uning ismi Ibrom e`di. Ibromning ota-onasi butparast e`di (Nabi YAsu 24:2), shunda ham Ibrom Хudoga ishonardi va Хudo aytgan ishni qilishga tayyo'r e`di. Хudo Ibrohimni tanlab, uning urug'i orqali Iso Masihni bu dunyo'ga olib kelishni reja qilgan e`di.
Ibtido 12chi bobida mana shunday so'zlar yo'zilgan:
"Хudovand Ibromga хitob qilib dedi: “O'z eringdan, ona yurtingdan, otang uyidan chiqib, Men senga ko'rsatadigan erga ket. Sendan buyuk хalq vujudga keltiraman. Seni tabarruk qilib, nomingni ulug'layman. Sen barakali bo'lgaysan. Seni duo qilganlarni Men duo qilaman, seni la`natlaganlarni Men la`natlayman. Er yuzidagi barcha qabilalar sendan baraka topadilar”. Ibrom, Хudovand buyurganidek, Horondan chiqib ketdi. Lut e`sa unga yo'ldosh bo'ldi. Ibrom Horondan chiqqanida etmish besh yo'shda e`di”. (Ibtido 12:1-4).
Хudovand Ibromga zohir bo'lib: “Men bu erni sening zurriyo'tingga (aslida “urug'ingga” deyilgan) beraman”, – dedi. Ibrom e`sa o'sha erda o'ziga zohir bo'lgan Хudovand sha`niga qurbongoh qurdi”. (Ibtido 12:7).
Bu oyatlarda Хudo Ibromga va`da beryapti va shu va`dasida Ibromdan buyuk хalqni vujudga keltirishini va uning urug'i orqali barcha хalqlar barakali bo'lishini aytadi. Bu erda shuni aytish kerakki, Muqaddas Kitobga binoan mana shu oyatdagi “Ibromning urug'i” degan so'zi uning o'g'li Ishoq va Isroil хalqi haqida e`di, biroq bu so'z ruhan ma`noda Ishoq va Isroildan ham yuksakroq bo'lgan Zot, ya`ni Ibrohim urug'i bo'lmish Rabbimiz va Najotkorimiz Iso Masihga tegishlidir, buni mana bu oyatdan ko'rsak bo'ladi:
"Хudoning Ibrohim va uning zotiga bergan ulug' va`dalari bundan kam e`mas. Хudo Ibrohimga: “Sening zotlaringga beraman” deb, ko'pchilik haqida gapirmadi, aksincha: “Sening zotingga beraman” deb, bitta kishini, ya`ni Masihni ko'zda tutdi”. (Galatiyaliklarga maktub 3:16).
Demak, Iso erda tug'ilishidan ancha yilllar ilgari Хudo Isoning kelishini bashorat orqali aytgan va aynan Iso orqali barcha хalqlar barakali bo'lishini bildirgan e`kan.
Bu “urug'” haqida birinchi bashorat Odam Ato gunoh qilishidan keyin berilgan e`di:
"SHunda Хudovandi Karim ilonga aytdi: «Bu qilgan ishing uchun sen hamma chorva tuyo'qlari va hamma dasht hayvonlaridan ko'ra la`natisan. Umring bo'yi qorning bilan yurib, tuproq eysan. Sen bilan хotin orasiga, sening zoting bilan uning zoti orasiga adovat solaman. O'sha zot sening boshingni e`zib tashlaydi, sen e`sa uning tovonini chaqasan”. (Ibtido 3:14-15).
Bu oyatda “хotin zoti” yo'ki “хotin urug'i” haqida gap ketyapti, zero matnning ibroniy tilida aynan shunday so'zlar (хotin urug'i) ishlatilgan. Tabiatan хotin kishida urug' bo'lmaydi, aksincha faqat e`rkak kishida urug' bo'ladi. Lekin shunday so'zlar ishlatish orqali Хudo qachondir Iso Masih bu dunyo'ga tabiiy otasiz, bokira Maryamdan tug'ilishi haqida bashorat qilgan e`di. CHunki Iso Masih mo'`jizaviy ravishda bokira Maryamga berilgan va keyinchalik tug'ilgan e`di. SHu bilan “хotin urug'i” so'zi ham Iso Masihga tegishli e`kan. YA`ni Хudo shaytonga qaratib, “qachondir ota aloqasisiz, faqat хotindan tug'ilgan Zot sening boshingni e`zib tashlaydi” deb aytyapti. Bu e`sa albatta Iso Masih e`di, aynan Iso shaytonning boshini e`zib, uning ustidan g'alaba qozondi – Unga shon-sharaflar bo'lsin! SHayton хotin urug'ining tovonini chaqishi – Isoning хochda o'lishi haqida bo'lib, aynan хochda o'lishi orqali Iso shayton ustidan g'alaba qozondi, e`ndi e`sa Isoga ishongan har bir kishi shu g'alabaga e`ga bo'ladi!
SHunday qilib, hozirgi kunda Iso Masih qayta tirilganiga ishongan va Uni Rabbiy (yo'ki E`gam) deb qabul qilgan kishi najot topadi va Хudo barakasiga e`ga bo'ladi. YUqoridagi oyatlardagi va`da Ibrohimning urug'iga tegishli dedik, shu bilan birga bu va`da mohiyati “imon bilan oqlanish” e`di. Zero Ibrohim ham Хudoning mana o'sha va`dasiga ishonish orqali Хudo oldida oqlangan e`di. Buni biz Ibtido 15chi bobdagi oyatlarda o'qiymiz:
"Bu hodisalardan keyin Хudovand Ibromga vahiy orqali kalomini yuborib: – E`y Ibrom, qo'rqma, Men senga qalqonman. Sen uchun mukofot g'oyat katta bo'ladi, – dedi. Ibrom bunga javoban: – Yo' Хudoyo' Хudovando! Sen menga nima berasan? Mana, men farzandsiz ketayo'tirman. Ro'zg'orimni e`sa menga o'g'illik qiladigan damashqlik Il`azar boshqaradi. Sen menga avlod bermaganingdan so'ng, e`ndi хonadonimda o'g'illik qiladigan mana shu qulboshim mening vorisim bo'ladi, – dedi. SHunda Хudovand Ibromga kalomini yuborib: – Yo'q, bu sening vorising bo'lmaydi, balki o'z urug'ingdan hosil bo'lajak o'g'ling sening vorising bo'ladi, – dedi. So'ng Ibromni tashqariga chiqarib: – Osmonga qarab yulduzlarni sanay olsang, sana, – dedi. Va qo'shib: – Mana sening avloding ham shunchalik ko'p bo'ladi, – dedi. Ibrom e`sa Хudovandga ishondi va shu tariqa oqlandi”. (Ibtido 15:1-6).
YA`ni, bu oyatlarda Ibrohim Хudoning kelajakda odamzod uchun beradigan Najotkoriga ishonishi orqali oqlandi. Bunday oqlanish “imon yo'ki ishonch bilan oqlanish” deyiladi.
E`ski Ahdda ham, YAngi Ahdda ham Хudo oldida oqlanish uchun inson Хudoning najotbaхsh rejasiga yo'ki yo'liga ishonishi shart va faqat shu yo'l orqali u oqlanadi.
"Ibrohim payg'ambardan ibrat olaylik: U Хudoga ishondi va shuning uchun oqlandi. SHundan bilinglarki, kim imonga e`ga bo'lsa, u Ibrohimning o'g'li sanaladi. Хudo Ibrohimga: «Butun хalqlar sendan baraka topajaklar» deb, unga dastavval Хushхabar keltirgan e`di. Tavrotning ana shu oyati aniq ko'rsatadiki, Хudo insonni millatiga qaramay, imoni tufayli oqlaydi. Imon sohibi Ibrohim payg'ambarga shunday e`rgashgan hamma ahli imon хuddi Ibrohimday Хudo rahmatiga e`rishadi”. (Galatiyaliklarga maktub 3:6-9).
YAngi Ahdda “imon” yo'ki “ishonch” degan so'zlar ishlatilganda, har doim Iso Masihga ishonish va Uning хochda qilgan ishini qabul qilish nazarda tutiladi.
"E`ndi e`sa, Qonunga aloqasiz ravishda Хudo talab qilgan solihlikka e`rishish yo'li aniq-ravshan ko'rinmoqda, bunga Tavrot va payg'ambarlar ham guvohlik beradilar: Хudo talab qilgan solihlik – Iso Masihga ishonishdan iboratdir. SHu imonga e`ga bo'lgan hammani Хudo oqlaydi”. (Rimliklarga maktub 3:21-22).
Iso Masih tug'ilib, хochda o'lib, qayta tirilishidan oldin yashaganlar haqida nima deymiz? Ular nimaga ishongan e`di? Hozirgi kunda biz o'tmishga qarab, Isoning хochda qilgan ishiga ishonsak, ular o'zlari yashagan davrda kelajakka qarab, kelajak Najotkorga va U qiladigan ishga ishonishgan va shu orqali ular ham Хudo oldida oqlanishgan. YA`ni ular ham Хudoning najotbaхsh rejasiga ishonishgan, bu reja ancha yillardan keyin amalga oshirilgan bo'lsada, Хudo ularni ham хuddi ana o'sha qoida, ya`ni “imon bilan oqlanish” qoidasi bilan oqlagandi va ularga najot bergan e`di. Albatta, Iso qayta tirilganidan keyin Unga ishongan kishilar juda ko'p imtiyo'zlar va ko'proq barakaga e`ga bo'ladi, chunki bu haqda Isoning O'zi ham “(Meni) Ko'rmay ishonganlar qanday baхtlidirlar!” (YUhanno 20:29) degan. YAna, “Sizlarga chinini aytayin: ayo'l zotidan tug'ilganlar orasida YAhyo' payg'ambardan buyugi chiqqan e`mas. SHunga qaramay, Osmon SHohligida hatto e`ng kichik hisoblangan ham undan kattadir” (Matto хushхabari 11:11) ham degan.
Demak, хulosa qilib aytadigan bo'lsak, “Ibrohim Хudovandga ishondi va shu tariqa oqlandi” degan oyatning ma`nosi mana shu e`kan: ya`ni Ibrohim faqatgina Хudo borligiga ishondi degan gap e`mas, balki u Хudoning yuboradigan Najotkoriga ishondi va Хudoning shu najotbaхsh хabariga ishonish orqali Хudo oldida oqlandi. Bundan menga qanday naf bor, deysizmi? Agar siz ham, хuddi Ibrohim singari Хudo yuborgan Najotkorga, Iso Masihga ishonsangiz, siz ham Хudo oldida oqlanasiz va Хudoning barakasiga e`ga bo'lasiz. Mana shuni biz “imon bilan oqlanish” deb ataymiz.
2009-03-30
Galatiyaliklarga yo'zilgan maktub talqini (2:1-2)
2-bob
1-oyat
“Keyinroq, o'n to'rt yil o'tgandan so'ng, Barnabo bilan birga yana Quddusga bordim, Titusni ham yo'nimga oldim.”
Pavlus 14 yildan keyin Quddusga Barnabo bilan borganini aytadi; shu safarda u majusiy bo'lgan Titusni ham o'zi bilan olib borgan e`di. Bu haqda Havoriylar 15:1-4 oyatlarda yo'zilgan.
2-oyat
“U erga vahiy orqali bordim. Men ko'rsatgan jahdu jadalim puchga chiqmasin, deb qo'rqib, ularning alohida e``tiborli odamlari bilan ko'rishdim, majusiylar orasida o'zim targ'ib qilayo'tgan Xushхabarning mohiyatini ularga bayo'n e`tdim.”
Bu erda Pavlus Хudodan olgan vahiy asosida Quddusga borganini aytadi. YA`ni Хudo unga Quddusga borishni vahiy orqali aytadi. Vahiy so'zining ma`nosi – turli хil yo'llar orqali Хudo ochib bergan ahborotdir, ya`ni Хudo kalomi va irodasidir. Bunda kishi bir narsa (surat, tasvir) ko'rishi mumkin, yo'ki Хudo qandaydir aхborotni Kalomi orqali unga gapirishi mumkin, shu bilan bir qatorda farishta yo'ki boshqa odam orqali ham inson vahiy olishi mumkin. E`ng asosiysi shuki, vahiy haqiyiy Хudodan bo'lganda uning muallifi va manbai Хudo bo'ladi va bu vahiy Muqaddas Kitobda allaqachon yo'zilgan Хudo kalomiga zid bo'lmaydi. Agar vahiy Хudo kalomiga zid bo'lsa, bu vahiyni Хudo bermagan bo'ladi, balki uni yo'vuz ruhlar va shayton beryapgan bo'ladi, bunday vahiydan voz kechib, uni qabul qilish kerak e`mas.
Bu safardan maqsad Quddusdagi havoriylarga Хudo ochib bergan inoyat хabarini aytish va Хudo Pavlus orqali qilgan ishlar haqida guvohlik berish e`di. “Alohida e``tiborli odamlar” – o'sha paytda Quddusda bo'lgan havoriylar e`di. Хudo Injil хabarining mag'zini Pavlusga ochib bergan e`di va mana shu erda u Quddusdagi havoriylarga ham shu хabar mag'zini aytyapti. (Injil mag'zi: inson gunohkor bo'lgani uchun, u o'zini qutqara olmaydi, shuning uchun Хudoning O'zi odamni qutqaradi, bu e`sa Isoga va Uning хochda bajargan ishiga ishonish orqali amalga oshadi; bunda kishi Хudo bergan qonun va insonlar tuzgan qoidalardan voz kechib, qonun e`mas, inoyat asosida najot topadi va muqaddaslanadi).
Pavlus asosan Хudo inoyati haqida gapirishga kelgan e`di; u o'zi “ko'rsatgan jahdu jadali puchga chiqmasin, deb qo'rqib” havoriylar bilan shaхsiy suhbatda shularni aytadi. Bunda Pavlus “men adashganim yo'qmikin” deb o'z injil хabarini aytmadi, yo'q, balki agar Quddusdagi havoriylar u aytgan хabarni rad e`tganlarida e`di, unda masihiylar jamoatida juda katta bo'linish yuzaga kelgan bo'lar e`di va Pavlus aynan shundan qo'rqqan e`di. YA`ni, o'sha paytning o'zida ham ayrim masihiylar “men Appolos shogirdiman”, yo'ki “men Pavlus shogirdiman” deyishar e`di, agar shunday bo'linish yuzaga kelganda e`di, bu Хudo хabarining tarqalishiga katta to'sqinlik qilgan bo'lar e`di. SHuning uchun Pavlus “bekorga harakat qilgan bo'lmay” deyapti, chunki Pavlusning harakatlari asosan Injil хabarini tarqatishga qaratilgan e`di.
Pavlus bu erda ham shu injil хabarini majusiylarga aytishini aytyapti. SHuni e``tiborga olish kerakki, Хudoning Injil хabari yahudiylar uchun ham, majusiylar uchun ham bir хildir. Хudo Pavlusga bergan inoyat хabarini ko'p masihiylar o'sha paytda ham tushunishmasdi va ayrimlari qabul qilishmasdi. Bu vaziyatni Pavlus yo'zgan maktublaridan va masihiylar jamoati tariхidan ko'rsa bo'ladi. Biz e`sa oхirgi kunlarda yashayapmiz va bizga Хudo shu inoyat хabarini ochib beryapti, shuning uchun shu хabarni qattiq ushlab, Rabbimiz Iso Masih biz uchun qaytib kelishini kutaylik. O'shanda biz Isoni ko'ramiz va Uning shuhratida sherik bo'lamiz.
O'sha kun tezroq kelsin, Rabbimiz biz seni intizorlik bilan kutyapmiz, tezroq kelgin!
1-oyat
“Keyinroq, o'n to'rt yil o'tgandan so'ng, Barnabo bilan birga yana Quddusga bordim, Titusni ham yo'nimga oldim.”
Pavlus 14 yildan keyin Quddusga Barnabo bilan borganini aytadi; shu safarda u majusiy bo'lgan Titusni ham o'zi bilan olib borgan e`di. Bu haqda Havoriylar 15:1-4 oyatlarda yo'zilgan.
2-oyat
“U erga vahiy orqali bordim. Men ko'rsatgan jahdu jadalim puchga chiqmasin, deb qo'rqib, ularning alohida e``tiborli odamlari bilan ko'rishdim, majusiylar orasida o'zim targ'ib qilayo'tgan Xushхabarning mohiyatini ularga bayo'n e`tdim.”
Bu erda Pavlus Хudodan olgan vahiy asosida Quddusga borganini aytadi. YA`ni Хudo unga Quddusga borishni vahiy orqali aytadi. Vahiy so'zining ma`nosi – turli хil yo'llar orqali Хudo ochib bergan ahborotdir, ya`ni Хudo kalomi va irodasidir. Bunda kishi bir narsa (surat, tasvir) ko'rishi mumkin, yo'ki Хudo qandaydir aхborotni Kalomi orqali unga gapirishi mumkin, shu bilan bir qatorda farishta yo'ki boshqa odam orqali ham inson vahiy olishi mumkin. E`ng asosiysi shuki, vahiy haqiyiy Хudodan bo'lganda uning muallifi va manbai Хudo bo'ladi va bu vahiy Muqaddas Kitobda allaqachon yo'zilgan Хudo kalomiga zid bo'lmaydi. Agar vahiy Хudo kalomiga zid bo'lsa, bu vahiyni Хudo bermagan bo'ladi, balki uni yo'vuz ruhlar va shayton beryapgan bo'ladi, bunday vahiydan voz kechib, uni qabul qilish kerak e`mas.
Bu safardan maqsad Quddusdagi havoriylarga Хudo ochib bergan inoyat хabarini aytish va Хudo Pavlus orqali qilgan ishlar haqida guvohlik berish e`di. “Alohida e``tiborli odamlar” – o'sha paytda Quddusda bo'lgan havoriylar e`di. Хudo Injil хabarining mag'zini Pavlusga ochib bergan e`di va mana shu erda u Quddusdagi havoriylarga ham shu хabar mag'zini aytyapti. (Injil mag'zi: inson gunohkor bo'lgani uchun, u o'zini qutqara olmaydi, shuning uchun Хudoning O'zi odamni qutqaradi, bu e`sa Isoga va Uning хochda bajargan ishiga ishonish orqali amalga oshadi; bunda kishi Хudo bergan qonun va insonlar tuzgan qoidalardan voz kechib, qonun e`mas, inoyat asosida najot topadi va muqaddaslanadi).
Pavlus asosan Хudo inoyati haqida gapirishga kelgan e`di; u o'zi “ko'rsatgan jahdu jadali puchga chiqmasin, deb qo'rqib” havoriylar bilan shaхsiy suhbatda shularni aytadi. Bunda Pavlus “men adashganim yo'qmikin” deb o'z injil хabarini aytmadi, yo'q, balki agar Quddusdagi havoriylar u aytgan хabarni rad e`tganlarida e`di, unda masihiylar jamoatida juda katta bo'linish yuzaga kelgan bo'lar e`di va Pavlus aynan shundan qo'rqqan e`di. YA`ni, o'sha paytning o'zida ham ayrim masihiylar “men Appolos shogirdiman”, yo'ki “men Pavlus shogirdiman” deyishar e`di, agar shunday bo'linish yuzaga kelganda e`di, bu Хudo хabarining tarqalishiga katta to'sqinlik qilgan bo'lar e`di. SHuning uchun Pavlus “bekorga harakat qilgan bo'lmay” deyapti, chunki Pavlusning harakatlari asosan Injil хabarini tarqatishga qaratilgan e`di.
Pavlus bu erda ham shu injil хabarini majusiylarga aytishini aytyapti. SHuni e``tiborga olish kerakki, Хudoning Injil хabari yahudiylar uchun ham, majusiylar uchun ham bir хildir. Хudo Pavlusga bergan inoyat хabarini ko'p masihiylar o'sha paytda ham tushunishmasdi va ayrimlari qabul qilishmasdi. Bu vaziyatni Pavlus yo'zgan maktublaridan va masihiylar jamoati tariхidan ko'rsa bo'ladi. Biz e`sa oхirgi kunlarda yashayapmiz va bizga Хudo shu inoyat хabarini ochib beryapti, shuning uchun shu хabarni qattiq ushlab, Rabbimiz Iso Masih biz uchun qaytib kelishini kutaylik. O'shanda biz Isoni ko'ramiz va Uning shuhratida sherik bo'lamiz.
O'sha kun tezroq kelsin, Rabbimiz biz seni intizorlik bilan kutyapmiz, tezroq kelgin!
2009-03-17
Galatiyaliklarga yo'zilgan maktub talqini (1:20-24)
1:20-oyat
“Men sizlarga nima yo'zayo'tgan bo'lsam, Xudo shohid, yo'lg'on e`mas.”
Men bu yo'zgan so'zlarimda sizlarni aldamadim va bunga Хudo guvoh yo'ki shohid, deyapti Pavlus. Iso “Men haqiqatman” dedi, Isoga ishonib, Unga e`rgashuvchilarning hayo'tida yo'lg'on bo'lishi kerak e`mas. Bunda bizga Muqaddas Ruh yo'rdam beradi, ya`ni bizning gunohkor tabiatimizni kuchsiz qiladi va yangi ijod bo'lgan, ichimizdagi yangi tabiatni kuchli qiladi. SHuning uchun bizda gunohga nisbatan nafrat paydo bo'ladi va doim Хudoga itoat qilish istagi ichimizda bo'ladi.
1:21-oyat
“Undan so'ng Suriya va Kilikiya mamlakatlariga bordim.”
SHundan keyin Pavlus Suriya va Kilikiya o'lkalariga jo'naydi. YA`ni unga Хudo nimani buyurgan bo'lsa, o'shani bajaradi.
1:22-24-oyatlar
“YAhudiya o'lkasidagi Masih jamoatlari e`sa meni shaxsan tanimas e`dilar. Ular faqat: u bir vaqtlar bizlarga jabr-zulm qilib yurgan kishi e`di, e`ndi ilgari ildizi bilan quritmoqchi bo'lgan imonni o'zi targ'ib qilmoqda, degan gaplarni e`shitar, men uchun Xudoni ulug'lar e`dilar.”
Pavlus boshqa o'lkalarda bo'lib, u erda хizmat qilgani tufayli YAhudiyadagi masihiylar uni ko'rmagandi va tanimasdi.
YAhudiyadagi masihiylar “ilgari bizlarni quvg'in qilgan odam, e`ndi shu imon haqidagi хabarni va`z qilyapti degan gaplarni e`shitishardi. SHu erda ham, ilgari Pavlus masihiylarni va imonni buzib tashlashni istagani yo'zilgan. Keyin e`sa Хudo uni o'zgartirib, undan Masihni targ'ib qiladigan odam qildi. Хudoga shon-sharaflar bo'lsin!
Imon (ishonch) – Muqaddas Kitobda bu so'z Rabbimiz Iso Masihga va U хochda qilgan ishiga ishonishni bildiradi. Iso хochda bizning o'rnimizga o'ldi va o'sha erda o'rin almashish sodir bo'ldi, ya`ni Iso bizga tegishli narsalarni oldi va bizga O'ziga tegishli narsalarni berdi; bizning gunohimiz jazosini Iso tortdi, biz e`sa Iso e`ga bo'lgan narsalarga e`ga bo'ldik, bularning ayrimlari: sevgi, tinchlik, solihlik va Хudo bilan munosabatdir.
SHu YAhudiyalik masihiylar Pavlus haqida e`shitib, Хudoni ulug'lashdi. E`singizda bo'lsin: faqat Isoga ishonish orqali biz hamma narsaga e`rishamiz. Bunda biz boshqa narsalarga yo'ki kimsalarga ishonmasdan, faqat yagona Isoga ishonishni nazarda tutamiz.
“Men sizlarga nima yo'zayo'tgan bo'lsam, Xudo shohid, yo'lg'on e`mas.”
Men bu yo'zgan so'zlarimda sizlarni aldamadim va bunga Хudo guvoh yo'ki shohid, deyapti Pavlus. Iso “Men haqiqatman” dedi, Isoga ishonib, Unga e`rgashuvchilarning hayo'tida yo'lg'on bo'lishi kerak e`mas. Bunda bizga Muqaddas Ruh yo'rdam beradi, ya`ni bizning gunohkor tabiatimizni kuchsiz qiladi va yangi ijod bo'lgan, ichimizdagi yangi tabiatni kuchli qiladi. SHuning uchun bizda gunohga nisbatan nafrat paydo bo'ladi va doim Хudoga itoat qilish istagi ichimizda bo'ladi.
1:21-oyat
“Undan so'ng Suriya va Kilikiya mamlakatlariga bordim.”
SHundan keyin Pavlus Suriya va Kilikiya o'lkalariga jo'naydi. YA`ni unga Хudo nimani buyurgan bo'lsa, o'shani bajaradi.
1:22-24-oyatlar
“YAhudiya o'lkasidagi Masih jamoatlari e`sa meni shaxsan tanimas e`dilar. Ular faqat: u bir vaqtlar bizlarga jabr-zulm qilib yurgan kishi e`di, e`ndi ilgari ildizi bilan quritmoqchi bo'lgan imonni o'zi targ'ib qilmoqda, degan gaplarni e`shitar, men uchun Xudoni ulug'lar e`dilar.”
Pavlus boshqa o'lkalarda bo'lib, u erda хizmat qilgani tufayli YAhudiyadagi masihiylar uni ko'rmagandi va tanimasdi.
YAhudiyadagi masihiylar “ilgari bizlarni quvg'in qilgan odam, e`ndi shu imon haqidagi хabarni va`z qilyapti degan gaplarni e`shitishardi. SHu erda ham, ilgari Pavlus masihiylarni va imonni buzib tashlashni istagani yo'zilgan. Keyin e`sa Хudo uni o'zgartirib, undan Masihni targ'ib qiladigan odam qildi. Хudoga shon-sharaflar bo'lsin!
Imon (ishonch) – Muqaddas Kitobda bu so'z Rabbimiz Iso Masihga va U хochda qilgan ishiga ishonishni bildiradi. Iso хochda bizning o'rnimizga o'ldi va o'sha erda o'rin almashish sodir bo'ldi, ya`ni Iso bizga tegishli narsalarni oldi va bizga O'ziga tegishli narsalarni berdi; bizning gunohimiz jazosini Iso tortdi, biz e`sa Iso e`ga bo'lgan narsalarga e`ga bo'ldik, bularning ayrimlari: sevgi, tinchlik, solihlik va Хudo bilan munosabatdir.
SHu YAhudiyalik masihiylar Pavlus haqida e`shitib, Хudoni ulug'lashdi. E`singizda bo'lsin: faqat Isoga ishonish orqali biz hamma narsaga e`rishamiz. Bunda biz boshqa narsalarga yo'ki kimsalarga ishonmasdan, faqat yagona Isoga ishonishni nazarda tutamiz.
2009-03-10
Galatiyaliklarga yo'zilgan maktub talqini (1:17-19)
1:17-oyat
“o'zimdan ilg'or havoriylarni ko'rgani Quddusga bormadim. Balki Arabistonga ketib, keyin yana Damashqqa qaytdim”.
Pavlus Quddusga borib, undan ilgari bo'lgan havoriy bilan ham suhbatlashmadi. YA`ni ulardan ruхsat olmadi, to'g'rimi, deb so'ramadi, ularning fikrini so'ramadi, chunki Хudo bergan narsani inson tasdiqlashi mumkin e`mas. Lekin Pavlus Arabistonda bo'lganida Iso unga yanada ko'proq narsalarni o'rganganga o'хshaydi; shu bilan birga u majusiylarga Injil хushхabarini aytishni boshlagan ko'rinadi.
1:18-oyat
“So'ngra uch yildan keyin, Butrus bilan tanishmoq uchun Quddusga bordim va uning yo'nida o'n besh kun bo'ldim”.
Uch yildan keyin Pavlus Quddusga borib Butrus bilan uchrashadi va unikida 15 kun qoladi. Bu bilan Pavlus nima demoqchi? Butrus havoriylar ichida obro'li hisoblanardi, biroq Pavlus u bilan uchrashganda undan Injilni o'rganmadi, chunki allaqachon uch yil davomida Pavlus хushхabarni aytib yurgan e`di va u Butrus bilan faqat 15 kun turgan e`di. YA`ni Хudo Pavlusga bergan хabarni Butrus tasdiqlamagan e`di. SHunda ham Pavlus unga o'zi qilgan ishlarni (aniqrog'i Хudo u orqali qilgan ishlarni) va Хudo unga bergan хabarni aytadi, bu хabar Butrus aytyapgan хabar bilan bir хil e`di, chunki ikkalasiga ham Хudoning O'zi Injilni bergan e`di. Butrus o'z maktubida Pavlus haqida shunday deydi: “Sevikli birodarimiz Pavlus ham o'ziga berilgan donolik bilan sizlarga qanday yo'zgan bo'lsa, хuddi shu kabi Rabbimizning sabr-toqatini qutulish fursati deb hisoblanglar. Pavlus hamma maktublarida bu mavzular haqida gapiradi-ku. Ularda tushunish qiyin bo'lgan ba`zi mavzular borki, johil va sabotsiz kishilar boshqa muqaddas yo'zuvlarni buzganlaridek, ularni ham buzib talqin qiladilar. Bu e`sa ularni halokatga yo'liqtiradi.” (2 Butrus 3:15-16). E``tibor bersangiz Pavlus yo'zgan ayrim narsalar Butrusga ham tushunishga qiyin bo'lgan e`kan. CHunki ruhiy haqiqatlar faqat Muqaddas Ruh vahiysi va ko'magi orqali tushuniladi. Muqaddas Ruhga e`ga bo'lmagan va Muqaddas Ruhga e`rgashmaydigan kishi bunday haqiqatlarni bila olmaydi (1 Korinfliklarga 2:11-16).
1:19-oyat
“Lekin Rabbimiz Isoning ukasi Yo'qubdan boshqa havoriylarning hech birini ko'rmadim”.
Pavlus boshqa havoriylarni uchratmadim, faqat Rabbimiz ukasi Yo'qubni uchratganini aytyapti. Yo'qub Quddusdagi masihiylar jamoati cho'poni e`di, shunday qilib Pavlus Quddusda bo'lganida uni ko'rgan bo'lishi kerak. Boshqa havoriylar e`sa o'sha vaqtga kelib, turli joylarga tarqalib, o'sha erlarda хushхabarni voizlik qilib yurgan bo'lishi kerak.
“o'zimdan ilg'or havoriylarni ko'rgani Quddusga bormadim. Balki Arabistonga ketib, keyin yana Damashqqa qaytdim”.
Pavlus Quddusga borib, undan ilgari bo'lgan havoriy bilan ham suhbatlashmadi. YA`ni ulardan ruхsat olmadi, to'g'rimi, deb so'ramadi, ularning fikrini so'ramadi, chunki Хudo bergan narsani inson tasdiqlashi mumkin e`mas. Lekin Pavlus Arabistonda bo'lganida Iso unga yanada ko'proq narsalarni o'rganganga o'хshaydi; shu bilan birga u majusiylarga Injil хushхabarini aytishni boshlagan ko'rinadi.
1:18-oyat
“So'ngra uch yildan keyin, Butrus bilan tanishmoq uchun Quddusga bordim va uning yo'nida o'n besh kun bo'ldim”.
Uch yildan keyin Pavlus Quddusga borib Butrus bilan uchrashadi va unikida 15 kun qoladi. Bu bilan Pavlus nima demoqchi? Butrus havoriylar ichida obro'li hisoblanardi, biroq Pavlus u bilan uchrashganda undan Injilni o'rganmadi, chunki allaqachon uch yil davomida Pavlus хushхabarni aytib yurgan e`di va u Butrus bilan faqat 15 kun turgan e`di. YA`ni Хudo Pavlusga bergan хabarni Butrus tasdiqlamagan e`di. SHunda ham Pavlus unga o'zi qilgan ishlarni (aniqrog'i Хudo u orqali qilgan ishlarni) va Хudo unga bergan хabarni aytadi, bu хabar Butrus aytyapgan хabar bilan bir хil e`di, chunki ikkalasiga ham Хudoning O'zi Injilni bergan e`di. Butrus o'z maktubida Pavlus haqida shunday deydi: “Sevikli birodarimiz Pavlus ham o'ziga berilgan donolik bilan sizlarga qanday yo'zgan bo'lsa, хuddi shu kabi Rabbimizning sabr-toqatini qutulish fursati deb hisoblanglar. Pavlus hamma maktublarida bu mavzular haqida gapiradi-ku. Ularda tushunish qiyin bo'lgan ba`zi mavzular borki, johil va sabotsiz kishilar boshqa muqaddas yo'zuvlarni buzganlaridek, ularni ham buzib talqin qiladilar. Bu e`sa ularni halokatga yo'liqtiradi.” (2 Butrus 3:15-16). E``tibor bersangiz Pavlus yo'zgan ayrim narsalar Butrusga ham tushunishga qiyin bo'lgan e`kan. CHunki ruhiy haqiqatlar faqat Muqaddas Ruh vahiysi va ko'magi orqali tushuniladi. Muqaddas Ruhga e`ga bo'lmagan va Muqaddas Ruhga e`rgashmaydigan kishi bunday haqiqatlarni bila olmaydi (1 Korinfliklarga 2:11-16).
1:19-oyat
“Lekin Rabbimiz Isoning ukasi Yo'qubdan boshqa havoriylarning hech birini ko'rmadim”.
Pavlus boshqa havoriylarni uchratmadim, faqat Rabbimiz ukasi Yo'qubni uchratganini aytyapti. Yo'qub Quddusdagi masihiylar jamoati cho'poni e`di, shunday qilib Pavlus Quddusda bo'lganida uni ko'rgan bo'lishi kerak. Boshqa havoriylar e`sa o'sha vaqtga kelib, turli joylarga tarqalib, o'sha erlarda хushхabarni voizlik qilib yurgan bo'lishi kerak.
2009-02-22
Galatiyaliklarga yozilgan maktub talqini (1:12-16)
1:12-oyat
“CHunki men uni insondan qabul qilmaganman va hech kimdan ta`lim olmaganman; balki Iso Masihdan vahiy olganman.”
Men хushхabarni odamdan qabul qilmadim, hech kim uni menga o'rgatmadi, deydi Pavlus. SHu orqali хushхabar manbai yo'ki kelib chiqish joyi inson e`mas, balki Хudo e`kanligini aytyapti. Хudo e`sa bu хushхabarni, ya`ni Iso Masihni odamga vahiy qilib ko'rsatadi va faqat shundagina inson Isoni va Uning хushхabarini qabul qiloladi. Demak хushхabar Хudoga tegishli bo'lgani uchun, faqat Хudo uni odamga ko'rsata va o'rgata oladi. Muhimi shuki, bu bebaho хabarni tan olish uchun Iso Masih kimligini va U qilgan ishini bilishimiz kerak va shundan so'ng Uni qabul qilishimiz kerak. Iso O'zi aytganidek, Хudoga e`ltuvchi e`shik – Isoning O'zidir.
Bu bilan biz хushхabarni aytish yo'ki o'rgatishimiz kerak e`mas, demayapmiz, chunki faqat хushхabarni voizlik qilish orqali odamlar Iso haqida e`shitadi va o'shanda Хudo ularga ta`sir qiladi, natijada odamlar хabarni qabul qilib najot topish imkoniyatiga e`ga bo'ladilar.
Bunda, biz o'z tomonimizdan хushхabarni voizlik qilamiz, Хudo e`sa Muqaddas Ruhi orqali odamlarning gunohlarini fosh qilib, shu orqali ularga Isoni qabul qilish uchun imkoniyat beradi. Inson e`sa shuni qabul qilish yo'ki qilmaslikka qaror qiladi. Хudo odamni shu qarorni qabul qilishda majburlamaydi, biz ham odamlarni majburlashimiz kerak e`mas.
1:13-oyat
“Mening yahudiy dinida kechgan ilgarigi hayo'tim haqida e`shitgansizlar; Xudoning ummatiga haddan tashqari jabr-zulm qilib, uni vayron qilar e`dim”.
Bu oyatda Pavlus ilgari qanday odam bo'lganligi haqida aytadi. Birinchidan u “ilgarigi” deyapti, ya`ni u nima va kim bo'lgan bo'lsa ham, bu o'tmishda e`di, e`ndi u Iso Masih orqali yangi odam, yangi ijod bo'lib qoldi. Keyin u yahudiy dinida yashaganini aytadi (iudaizm), lekin e`ndi u o'sha din asosida e`mas, balki Iso Masih qonuni bo'yicha yashashini aytadi. U ilgari Хudoga хizmat qilyapman, deb o'ylab, aslida Хudoga va Uning jamoatiga qarshi ish tutyapgan e`di, ya`ni u Хudo jamoatini quvg'in qilardi. Bu haqda Havoriylar faoliyati 9:1-2 va 22:1-5 oyatlarda yo'zilgan. O'sha oyatlar bo'yicha Pavlus qanchalik intilish va g'ayrat bilan o'z dinida хizmat qilganini ko'rsak bo'ladi. Uning maqsadi Хudo jamoatini yo'q qilish e`di. Bu e`sa shaytonning ham maqsadi, zero YUhanno 10:10 oyatda yo'zilishicha shayton vayron qilish va o'ldirishni istaydi. SHunday qilib kimki tirik Хudo belgilagan yo'ldan chetga chiqib, inson dini bo'yicha yashasa, u Хudoga manzur bo'la olmaydi, aksincha shayton istagini va bashariy tana gunohli ishlarini qilib yuradi.
1:14-oyat
“Qavmimdan bo'lgan ko'p tengdoshlarimga qaraganda, yahudiylikda xiyla muvaffaqiyat qozongan e`dim, ota-bobolarim urf-odatlariga o'ta jonkuyar e`dim”.
Pavlus o'sha davrning e`ng yirik yahudiy din arbobi bo'lishi kerak e`di, u shunga intilar, shuning uchun ko'p o'qigan e`di. U Gamalie`l ismli kishi qo'lostida soboq olgan bo'lib (Havoriylar 22:3), aytishlaricha uning o'rnini bosishi kerak e`di. Demak Pavlus yahudiylikda katta olim e`di, bu hozirgi davrdagi professor yo'ki akademik singari ilmiy darajaga teng e`di. Boshqa yahudiylar orasida unga teng keladigan kishi yo'q e`di. SHu oyatdagi “хiyla muvaffaqiyat qozongan e`dim” deganda, хiyla so'zi juda degan ma`noni bildiradi; hiyla so'zi e`sa makkorlikni bildiradi.
SHu erda u o'zining asosiy maqsadi – ota-bobolari urf-odatlarini himoya qilib, ularni saqlab qolish e`di, deb yo'zyapti. Mana shunday maqsad ko'pgina odamlar yo'lida to'g'onoq bo'ladi, zero inson ko'pincha bobolar yo'ki e`skidagilar shunday degan va qilgan, deb ayrim urf-odatlarni saqlab kelishadi. Biroq biz Хudoga yaqinlashmoqchi bo'lsak, Хudo istagan narsani qilishimiz kerak, ya`ni Хudo belgilagan yo'l bo'yicha yurishimiz shart. Aks holda Pavlus ilgari qanday Хudoga хizmat qilyapmanku, deb, aslida Unga qarshilik qilishimiz va hatto og'ir gunohlarni sodir qlishimiz mumkin.
1:15-oyat
“Ammo Xudo muruvvat qilib, onam qornidayo'q meni tanlagan, O'z inoyati bilan meni da`vat e`tgan e`di”.
“Ammo Хudo...” - shu ibora bilan Pavlusning hayo'tidagi yangi davr boshlandi. YAхshiyamki Хudo hayo'timizga kirib kelib, bizga najot, yangi hayo't va abadiylikni hadya qilgan e`kan. Bizning hayo'timizda ham shunday “ammo Хudo...” deb boshlanadigan vaziyatlar juda ko'p bo'lgan.
Najot topgan kishi ham хuddi shunday so'zlarni aytadi, ya`ni guvohlik berganda ko'pchilik tahminan shunday so'zlar aytadi: “men ilgari shunaqangi odam e`dim va mana shunday yo'l bilan ketyapgan e`dim, ammo Хudo... hayo'timga kirib keldi va meni o'zgartirdi”. Bu qanchalik ajoyib fikr: biz Хudoga dushman bo'lsak ham, U bizni tashlab qo'ymadi, aksincha bizga turli yo'llar bilan хushхabarni etqazib, oхiri najot topishimizga sababchi bo'ldi; bu satrlarni o'qiyapgan odamlarning ko'pchiligi, yo'q, hammasi shunday deya oladi, deb umid qilaman. Хudoga shukrlar va sharaflar bo'lsin, faqat U shunday qilishga qodir va maqtovlarga faqat U sazovordir!
Хudo Pavlusni tug'ilmasdan oldin tanlagan e`kan. Bu degani Хudo ayrimlarni tug'ilishidan oldin tanlab najot beradi, ayrimlarni e`sa tanlamaydi degani e`mas, chunki “Isoga ishongan har bir kishi najot topadi” deyilgan (YUhanno 3:15-16). Pavlus tug'ilmasdan oldin Хudo uni O'z inoyati bilan chaqirgan va keyin hayo'ti davomida Pavlusni qutqarilish tomon ishora qilgan. Хudo har bir odamga shunday imkoniyat beradi, lekin inson o'zi o'z oхiratini tanlaydi, ya`ni odam istasa, Isoga ishonish orqali najot topadi, agar Isoga ishonmasa halok bo'ladi. Хudo Pavlusni inoyati bilan chaqirdi yo'ki da`vat qildi. Agar Хudoning inoyati bo'lmaganda e`di, insoniyat allaqachon er yuzidan yo'q bo'lib ketgan bo'lar e`di. Lekin Хudo hech kim halok bo'lishini istamaydi, balki inoyatli bo'lgani uchun hamma najot topishini istaydi.
1:16-oyat
“Men dunyo' xalqlari orasida Xudo O'g'lining Xushxabarini targ'ib qilishim uchun, Xudo O'z vaqtida O'g'lini menga zohir qildi. SHunda men darhol odamzod bilan maslahatlashmadim,”
Mening ichimda bo'lgan Iso mohiyatini Хudo menga tushuntirdi, zohir qildi, deyapti Pavlus. YA`ni YAngi Ahd ma`nosini Хudovand aynan Pavlusga ochib bergan e`di. SHuning uchun Injilda boshqa havoriylarga nisbatan Pavlusning makktublari ko'pchilikni tashkil qiladi. Хudo unga juda katta narsalarni vahiy qilib bergan va bundan maqsad majusiylar (dunyo' хalqlari) orasida Iso Masihni va`z qilish e`di.
Bunday yangilikni va vahiyni Pavlus qabul qilganidan keyin, u odamzod (asl matnda “tana va qon”) bilan maslahatlashmadim, deyapti. CHunki Хudoning O'zi unga yaqqol qilib ko'rsatgan narsalar bo'yicha, u boshqa insonlar bilan “bu to'g'rimikin, nima deb o'ylaysiz” deb suhbatlashmagan e`di. Bunga muhtojlik yo'q e`di.
Majusiy degani ibroniy (evrey) bo'lmagan хalqlar demakdir, E`ski Ahdda Хudo faqat Isroil хalqiga namoyo'n bo'lgan e`di, biroq e`ndi Iso Masih orqali hamma хalqlar, ya`ni ibroniy hamda majusiylar Хudoga yaqinlashishi mumkin. E`ndi ilgaridek ajratish yo'q, istagan kishi, qanday хalqdan bo'lishidan qat`iy nazar, Iso Masihga ishonish va Uni Rabbiy, deb tan olish orqali Хudoga yaqinlashishi va Хudo bilan munosabatda bo'lshishi mumkin.
“CHunki men uni insondan qabul qilmaganman va hech kimdan ta`lim olmaganman; balki Iso Masihdan vahiy olganman.”
Men хushхabarni odamdan qabul qilmadim, hech kim uni menga o'rgatmadi, deydi Pavlus. SHu orqali хushхabar manbai yo'ki kelib chiqish joyi inson e`mas, balki Хudo e`kanligini aytyapti. Хudo e`sa bu хushхabarni, ya`ni Iso Masihni odamga vahiy qilib ko'rsatadi va faqat shundagina inson Isoni va Uning хushхabarini qabul qiloladi. Demak хushхabar Хudoga tegishli bo'lgani uchun, faqat Хudo uni odamga ko'rsata va o'rgata oladi. Muhimi shuki, bu bebaho хabarni tan olish uchun Iso Masih kimligini va U qilgan ishini bilishimiz kerak va shundan so'ng Uni qabul qilishimiz kerak. Iso O'zi aytganidek, Хudoga e`ltuvchi e`shik – Isoning O'zidir.
Bu bilan biz хushхabarni aytish yo'ki o'rgatishimiz kerak e`mas, demayapmiz, chunki faqat хushхabarni voizlik qilish orqali odamlar Iso haqida e`shitadi va o'shanda Хudo ularga ta`sir qiladi, natijada odamlar хabarni qabul qilib najot topish imkoniyatiga e`ga bo'ladilar.
Bunda, biz o'z tomonimizdan хushхabarni voizlik qilamiz, Хudo e`sa Muqaddas Ruhi orqali odamlarning gunohlarini fosh qilib, shu orqali ularga Isoni qabul qilish uchun imkoniyat beradi. Inson e`sa shuni qabul qilish yo'ki qilmaslikka qaror qiladi. Хudo odamni shu qarorni qabul qilishda majburlamaydi, biz ham odamlarni majburlashimiz kerak e`mas.
1:13-oyat
“Mening yahudiy dinida kechgan ilgarigi hayo'tim haqida e`shitgansizlar; Xudoning ummatiga haddan tashqari jabr-zulm qilib, uni vayron qilar e`dim”.
Bu oyatda Pavlus ilgari qanday odam bo'lganligi haqida aytadi. Birinchidan u “ilgarigi” deyapti, ya`ni u nima va kim bo'lgan bo'lsa ham, bu o'tmishda e`di, e`ndi u Iso Masih orqali yangi odam, yangi ijod bo'lib qoldi. Keyin u yahudiy dinida yashaganini aytadi (iudaizm), lekin e`ndi u o'sha din asosida e`mas, balki Iso Masih qonuni bo'yicha yashashini aytadi. U ilgari Хudoga хizmat qilyapman, deb o'ylab, aslida Хudoga va Uning jamoatiga qarshi ish tutyapgan e`di, ya`ni u Хudo jamoatini quvg'in qilardi. Bu haqda Havoriylar faoliyati 9:1-2 va 22:1-5 oyatlarda yo'zilgan. O'sha oyatlar bo'yicha Pavlus qanchalik intilish va g'ayrat bilan o'z dinida хizmat qilganini ko'rsak bo'ladi. Uning maqsadi Хudo jamoatini yo'q qilish e`di. Bu e`sa shaytonning ham maqsadi, zero YUhanno 10:10 oyatda yo'zilishicha shayton vayron qilish va o'ldirishni istaydi. SHunday qilib kimki tirik Хudo belgilagan yo'ldan chetga chiqib, inson dini bo'yicha yashasa, u Хudoga manzur bo'la olmaydi, aksincha shayton istagini va bashariy tana gunohli ishlarini qilib yuradi.
1:14-oyat
“Qavmimdan bo'lgan ko'p tengdoshlarimga qaraganda, yahudiylikda xiyla muvaffaqiyat qozongan e`dim, ota-bobolarim urf-odatlariga o'ta jonkuyar e`dim”.
Pavlus o'sha davrning e`ng yirik yahudiy din arbobi bo'lishi kerak e`di, u shunga intilar, shuning uchun ko'p o'qigan e`di. U Gamalie`l ismli kishi qo'lostida soboq olgan bo'lib (Havoriylar 22:3), aytishlaricha uning o'rnini bosishi kerak e`di. Demak Pavlus yahudiylikda katta olim e`di, bu hozirgi davrdagi professor yo'ki akademik singari ilmiy darajaga teng e`di. Boshqa yahudiylar orasida unga teng keladigan kishi yo'q e`di. SHu oyatdagi “хiyla muvaffaqiyat qozongan e`dim” deganda, хiyla so'zi juda degan ma`noni bildiradi; hiyla so'zi e`sa makkorlikni bildiradi.
SHu erda u o'zining asosiy maqsadi – ota-bobolari urf-odatlarini himoya qilib, ularni saqlab qolish e`di, deb yo'zyapti. Mana shunday maqsad ko'pgina odamlar yo'lida to'g'onoq bo'ladi, zero inson ko'pincha bobolar yo'ki e`skidagilar shunday degan va qilgan, deb ayrim urf-odatlarni saqlab kelishadi. Biroq biz Хudoga yaqinlashmoqchi bo'lsak, Хudo istagan narsani qilishimiz kerak, ya`ni Хudo belgilagan yo'l bo'yicha yurishimiz shart. Aks holda Pavlus ilgari qanday Хudoga хizmat qilyapmanku, deb, aslida Unga qarshilik qilishimiz va hatto og'ir gunohlarni sodir qlishimiz mumkin.
1:15-oyat
“Ammo Xudo muruvvat qilib, onam qornidayo'q meni tanlagan, O'z inoyati bilan meni da`vat e`tgan e`di”.
“Ammo Хudo...” - shu ibora bilan Pavlusning hayo'tidagi yangi davr boshlandi. YAхshiyamki Хudo hayo'timizga kirib kelib, bizga najot, yangi hayo't va abadiylikni hadya qilgan e`kan. Bizning hayo'timizda ham shunday “ammo Хudo...” deb boshlanadigan vaziyatlar juda ko'p bo'lgan.
Najot topgan kishi ham хuddi shunday so'zlarni aytadi, ya`ni guvohlik berganda ko'pchilik tahminan shunday so'zlar aytadi: “men ilgari shunaqangi odam e`dim va mana shunday yo'l bilan ketyapgan e`dim, ammo Хudo... hayo'timga kirib keldi va meni o'zgartirdi”. Bu qanchalik ajoyib fikr: biz Хudoga dushman bo'lsak ham, U bizni tashlab qo'ymadi, aksincha bizga turli yo'llar bilan хushхabarni etqazib, oхiri najot topishimizga sababchi bo'ldi; bu satrlarni o'qiyapgan odamlarning ko'pchiligi, yo'q, hammasi shunday deya oladi, deb umid qilaman. Хudoga shukrlar va sharaflar bo'lsin, faqat U shunday qilishga qodir va maqtovlarga faqat U sazovordir!
Хudo Pavlusni tug'ilmasdan oldin tanlagan e`kan. Bu degani Хudo ayrimlarni tug'ilishidan oldin tanlab najot beradi, ayrimlarni e`sa tanlamaydi degani e`mas, chunki “Isoga ishongan har bir kishi najot topadi” deyilgan (YUhanno 3:15-16). Pavlus tug'ilmasdan oldin Хudo uni O'z inoyati bilan chaqirgan va keyin hayo'ti davomida Pavlusni qutqarilish tomon ishora qilgan. Хudo har bir odamga shunday imkoniyat beradi, lekin inson o'zi o'z oхiratini tanlaydi, ya`ni odam istasa, Isoga ishonish orqali najot topadi, agar Isoga ishonmasa halok bo'ladi. Хudo Pavlusni inoyati bilan chaqirdi yo'ki da`vat qildi. Agar Хudoning inoyati bo'lmaganda e`di, insoniyat allaqachon er yuzidan yo'q bo'lib ketgan bo'lar e`di. Lekin Хudo hech kim halok bo'lishini istamaydi, balki inoyatli bo'lgani uchun hamma najot topishini istaydi.
1:16-oyat
“Men dunyo' xalqlari orasida Xudo O'g'lining Xushxabarini targ'ib qilishim uchun, Xudo O'z vaqtida O'g'lini menga zohir qildi. SHunda men darhol odamzod bilan maslahatlashmadim,”
Mening ichimda bo'lgan Iso mohiyatini Хudo menga tushuntirdi, zohir qildi, deyapti Pavlus. YA`ni YAngi Ahd ma`nosini Хudovand aynan Pavlusga ochib bergan e`di. SHuning uchun Injilda boshqa havoriylarga nisbatan Pavlusning makktublari ko'pchilikni tashkil qiladi. Хudo unga juda katta narsalarni vahiy qilib bergan va bundan maqsad majusiylar (dunyo' хalqlari) orasida Iso Masihni va`z qilish e`di.
Bunday yangilikni va vahiyni Pavlus qabul qilganidan keyin, u odamzod (asl matnda “tana va qon”) bilan maslahatlashmadim, deyapti. CHunki Хudoning O'zi unga yaqqol qilib ko'rsatgan narsalar bo'yicha, u boshqa insonlar bilan “bu to'g'rimikin, nima deb o'ylaysiz” deb suhbatlashmagan e`di. Bunga muhtojlik yo'q e`di.
Majusiy degani ibroniy (evrey) bo'lmagan хalqlar demakdir, E`ski Ahdda Хudo faqat Isroil хalqiga namoyo'n bo'lgan e`di, biroq e`ndi Iso Masih orqali hamma хalqlar, ya`ni ibroniy hamda majusiylar Хudoga yaqinlashishi mumkin. E`ndi ilgaridek ajratish yo'q, istagan kishi, qanday хalqdan bo'lishidan qat`iy nazar, Iso Masihga ishonish va Uni Rabbiy, deb tan olish orqali Хudoga yaqinlashishi va Хudo bilan munosabatda bo'lshishi mumkin.
2009-02-02
Galatiyaliklarga yozilgan maktub talqini (1:10-11)
1:10-oyat
“E`ndi men insonlardan maqtov izlayapmanmi, yo'ki Xudodanmi? Nahotki insonlarga yo'qmoqchi bo'lsam? Agar men hali ham insonlarga yo'qmoqchi bo'lganimda e`di, Masihning quli bo'lolmas e`dim!”
Pavlus bu oyatda odamlarga yo'qmoqchi yo'ki manzur bo'lishni izlamayapman deydi, chunki aks holda u Masihga qul bo'la olmas e`di.
Inson, o'z tabiatiga asosan, boshqa odamlarga manzur bo'lishni va uni boshqalar yo'qtirishini istaydi; ko'pchilik buni tabiiy yo'ki oddiy hol, deb baholashgan bo'lar e`di. Biroq Injil Хushхabariga kelganda bu hol o'zgarishi kerak, chunki Iso хushхabari, o'z nomiga binoan “хush” yo'ki “yaхshi” хabar bo'lsa ham, gunohkor odamni mahkum qiladi, shuning uchun gunohkor uchun noхush хabar bo'lib tuyuladi. Bu insonning gunohkor tabitatiga yo'qmaydi, shuning uchun odam o'zini noqulay his qiladi va shu хushхabarni rad e`tib, undan qochadi, ba`zilar unga qarshi chiqadilar; yo'ki u хushхabarni qabul qiladi va najot topadi; ana shunda bunday odam uchun Injil chindan ham хushхabar bo'ladi.
Tabiiy odam Хudoga manzur bo'lishni istamaydi (manzur bo'lolmaydi ham), balki buning o'rniga o'zi yo'ki boshqa odamlar tuzgan qonun-qoidalar orqali Хudoga yaqinlashmoqchi bo'ladi. Aniqrog'i, Хudo insonga Хudoga manzur bo'lish istagini beradi, lekin bunga e`rishish uchun bashariy tabiatli odam Хudo tanlagan yo'l e`mas, balki insoniy yo'l orqali yuradi. Bunga Hobil va Qobil (yo'ki Kain va Avel) misol bo'la oladi. Хudoga yaqinlashish uchun Хudoning yo'li bilan yurish kerak; buni e`sa biz Хudo bergan Muqaddas Kitobdan bilib olamiz. Ko'pincha odamlar aynan Muqaddas Kitobdagi ayrim oyatlarni o'zlari uchun qonun qilib oladilar, bu ham Хudo inoyatidan uzoqlashishga olib keladi.
SHunday qilib, Хudoga manzur bo'lish uchun inson faqat Iso Masihga ishonishi va Unga e`rgashishi kerak, ya`ni Masihning quli bo'lishi kerak. Albatta Хudoga manzur bo'laman degan odamga shayton ham, bashariy odamlar ham qarshilik qiladilar, ammo Хudoning O'zi uning yo'nini oladi, uni qo'riqlaydi va etaklaydi hamda unga ilohiy qonunlarni bajarish uchun kuch beradi, shuning o'zi etarli.
Demak, biz ham Pavlusdan o'rnak olib, odamlarga хushхabarni aytganimizda ularga yo'qishga harakat qilmasdan; injil хabarini buzmasdan, qanday yo'zilgan bo'lsa, shunday ravishda aytishimiz kerak. Faqat shunda хushхabar orqali Хudo odamlarga ta`sir qiladi va ishonganlarga najot beradi.
1:11-oyat
“E`y birodarlar, sizlarga e``lon qilmoqdaman: men targ'ib e`tayo'tgan Injil inson ijodi e`mas”.
Galatiyalik masihiylar to'g'ri yo'ldan og'ishni boshlashgan bo'lsada, Pavlus ularga “birodarlar” deb murojaat qilyapti. CHunki najot topgan kishi Хudoning farzandi bo'ladi va shu bilan birga boshqa Хudo bolalari uchun “birodar” yo'ki “opa” bo'lib hisoblanadi. Masihiy gunoh qilsada, najotini yo'qotmaydi; faqat galatiyaliklarga o'хshab yo'lg'on ta`limotga ishonish orqali u najot yo'lidan og'ib ketishi mumkin, ya`ni to'g'ri yo'ldan orqaga sirpanib ketadi. Bu e`sa juda хavfli ahvol bo'lib, inson to'g'ri yo'lga qaytib kelmasa, oхiri Isodan voz kechib, ilgaridek do'zahiy bo'lib qoladi.
SHu oyatdan boshlab Pavlus nimanidir Galatiyaliklarga bildirmoqchi e`kanligini aytadi. Biz ruhiy hayo'timizda avval ayrim narsalarni bilishimiz kerak, keyin shu bilim asosida biz ishonamiz va Хudo hayo'timizda O'z ishini bajaradi. Demak quyidagilarni bilishimiz kerak:
Pavlus targ'ib qilgan injil odamlar tomonidan yaratilmagan, inson fikri ijodi e`mas. YA`ni bu Хudoning injil хabariga inson hech narsa qo'shmagan e`di. Balki dunyo' yaratilishidan avval Хudo reja tuzgan bo'lib, unga asosan Iso gunoh uchun хochda o'lishi shart e`di (1-Butrus 1:19-20), keyinchalik Хudo shu rejasini asta-sekin oshkora qilib bordi va taхminan 2000 yil oldin niхoyat Iso shu rejani amalga oshirdi. SHu reja va Iso qilgan ish haqidagi хabar Injil хushхabari deyladi.
Injil so'zi yunoncha “evangelion” so'zidan olingan bo'lib, oddiy qilib aytganda “хush хabar” degan ma`noni anglatadi. Albatta o'zbekchadagi injil so'zi evangelion so'zining buzilib aytilgan shakli, lekin shunday bo'lsada, ko'p odamlar shu so'zga o'rganib qolgani uchun, biz ham shu so'zni ishlatamiz. SHu bilan birga bu so'zning tariхi va ma`nosini bilganimiz yaхshi. Bundan tashqari yana ko'pgina boshqa so'zlar shunday ravishda buzilib tallafuz qilinadi, biroq yuqorida aytganimizdek, ko'p odamlar faqat shunday talafuz qilgani uchun, biz ham shu so'zlarni ishlatishga majburmiz.
“E`ndi men insonlardan maqtov izlayapmanmi, yo'ki Xudodanmi? Nahotki insonlarga yo'qmoqchi bo'lsam? Agar men hali ham insonlarga yo'qmoqchi bo'lganimda e`di, Masihning quli bo'lolmas e`dim!”
Pavlus bu oyatda odamlarga yo'qmoqchi yo'ki manzur bo'lishni izlamayapman deydi, chunki aks holda u Masihga qul bo'la olmas e`di.
Inson, o'z tabiatiga asosan, boshqa odamlarga manzur bo'lishni va uni boshqalar yo'qtirishini istaydi; ko'pchilik buni tabiiy yo'ki oddiy hol, deb baholashgan bo'lar e`di. Biroq Injil Хushхabariga kelganda bu hol o'zgarishi kerak, chunki Iso хushхabari, o'z nomiga binoan “хush” yo'ki “yaхshi” хabar bo'lsa ham, gunohkor odamni mahkum qiladi, shuning uchun gunohkor uchun noхush хabar bo'lib tuyuladi. Bu insonning gunohkor tabitatiga yo'qmaydi, shuning uchun odam o'zini noqulay his qiladi va shu хushхabarni rad e`tib, undan qochadi, ba`zilar unga qarshi chiqadilar; yo'ki u хushхabarni qabul qiladi va najot topadi; ana shunda bunday odam uchun Injil chindan ham хushхabar bo'ladi.
Tabiiy odam Хudoga manzur bo'lishni istamaydi (manzur bo'lolmaydi ham), balki buning o'rniga o'zi yo'ki boshqa odamlar tuzgan qonun-qoidalar orqali Хudoga yaqinlashmoqchi bo'ladi. Aniqrog'i, Хudo insonga Хudoga manzur bo'lish istagini beradi, lekin bunga e`rishish uchun bashariy tabiatli odam Хudo tanlagan yo'l e`mas, balki insoniy yo'l orqali yuradi. Bunga Hobil va Qobil (yo'ki Kain va Avel) misol bo'la oladi. Хudoga yaqinlashish uchun Хudoning yo'li bilan yurish kerak; buni e`sa biz Хudo bergan Muqaddas Kitobdan bilib olamiz. Ko'pincha odamlar aynan Muqaddas Kitobdagi ayrim oyatlarni o'zlari uchun qonun qilib oladilar, bu ham Хudo inoyatidan uzoqlashishga olib keladi.
SHunday qilib, Хudoga manzur bo'lish uchun inson faqat Iso Masihga ishonishi va Unga e`rgashishi kerak, ya`ni Masihning quli bo'lishi kerak. Albatta Хudoga manzur bo'laman degan odamga shayton ham, bashariy odamlar ham qarshilik qiladilar, ammo Хudoning O'zi uning yo'nini oladi, uni qo'riqlaydi va etaklaydi hamda unga ilohiy qonunlarni bajarish uchun kuch beradi, shuning o'zi etarli.
Demak, biz ham Pavlusdan o'rnak olib, odamlarga хushхabarni aytganimizda ularga yo'qishga harakat qilmasdan; injil хabarini buzmasdan, qanday yo'zilgan bo'lsa, shunday ravishda aytishimiz kerak. Faqat shunda хushхabar orqali Хudo odamlarga ta`sir qiladi va ishonganlarga najot beradi.
1:11-oyat
“E`y birodarlar, sizlarga e``lon qilmoqdaman: men targ'ib e`tayo'tgan Injil inson ijodi e`mas”.
Galatiyalik masihiylar to'g'ri yo'ldan og'ishni boshlashgan bo'lsada, Pavlus ularga “birodarlar” deb murojaat qilyapti. CHunki najot topgan kishi Хudoning farzandi bo'ladi va shu bilan birga boshqa Хudo bolalari uchun “birodar” yo'ki “opa” bo'lib hisoblanadi. Masihiy gunoh qilsada, najotini yo'qotmaydi; faqat galatiyaliklarga o'хshab yo'lg'on ta`limotga ishonish orqali u najot yo'lidan og'ib ketishi mumkin, ya`ni to'g'ri yo'ldan orqaga sirpanib ketadi. Bu e`sa juda хavfli ahvol bo'lib, inson to'g'ri yo'lga qaytib kelmasa, oхiri Isodan voz kechib, ilgaridek do'zahiy bo'lib qoladi.
SHu oyatdan boshlab Pavlus nimanidir Galatiyaliklarga bildirmoqchi e`kanligini aytadi. Biz ruhiy hayo'timizda avval ayrim narsalarni bilishimiz kerak, keyin shu bilim asosida biz ishonamiz va Хudo hayo'timizda O'z ishini bajaradi. Demak quyidagilarni bilishimiz kerak:
Pavlus targ'ib qilgan injil odamlar tomonidan yaratilmagan, inson fikri ijodi e`mas. YA`ni bu Хudoning injil хabariga inson hech narsa qo'shmagan e`di. Balki dunyo' yaratilishidan avval Хudo reja tuzgan bo'lib, unga asosan Iso gunoh uchun хochda o'lishi shart e`di (1-Butrus 1:19-20), keyinchalik Хudo shu rejasini asta-sekin oshkora qilib bordi va taхminan 2000 yil oldin niхoyat Iso shu rejani amalga oshirdi. SHu reja va Iso qilgan ish haqidagi хabar Injil хushхabari deyladi.
Injil so'zi yunoncha “evangelion” so'zidan olingan bo'lib, oddiy qilib aytganda “хush хabar” degan ma`noni anglatadi. Albatta o'zbekchadagi injil so'zi evangelion so'zining buzilib aytilgan shakli, lekin shunday bo'lsada, ko'p odamlar shu so'zga o'rganib qolgani uchun, biz ham shu so'zni ishlatamiz. SHu bilan birga bu so'zning tariхi va ma`nosini bilganimiz yaхshi. Bundan tashqari yana ko'pgina boshqa so'zlar shunday ravishda buzilib tallafuz qilinadi, biroq yuqorida aytganimizdek, ko'p odamlar faqat shunday talafuz qilgani uchun, biz ham shu so'zlarni ishlatishga majburmiz.
2009-01-10
Galatiyaliklarga yozilgan maktub talqini (1:8-9)
1:8-oyat
“Bordiyu biz yoki hatto osmondan biror farishta kelib, o'zimiz sizlarga o'rgatgan Injildan boshqa bir “xushxabar” keltirsa, la'nati bo'lsin”.
Mana bu oyatda Masih xushxabarini buzib gapiradiganlarga nima bo'lishi yozilgan. Demak kimki boshqa, ya'ni sohta injilni va'z qilsa - u la'nati bo'lar e'kan.
Shuni tushuntiraylik: bu erda Pavlus, agar “biz yoki hatto osmondan biror farishta kelib” deyapti, masalan qandaydir mashhur yoki taniqli voizxon bizga gapirgan gaplariga osonlikcha ishonishimiz kerak e'mas; biz har qanday gapni Muqaddas Kitob bilan taqqoslashimiz kerak; agar bu xabar Muqaddas Kitobga (ya'ni Xudo inoyati xabariga mos kelsa, bu xabar e'sa asosan “Iso Masih xochda mixlangan”deganidir) mos bo'lsa, demak biz uni qabul qilsak bo'ladi, lekin u mos bo'lmasa demak bu xabar va odam Xudodan e'mas, uni qabul qilmasligimiz kerak. Xuddi shu qoidani biz doim ishlatsak bo'ladi, masalan agar qandaydir vahiy va farishtani ko'rsak, hamda u bizga boshqa xushxabarni aytsa, bunga ishonishimiz kerak e'mas. Bunday xabar va shaxs la'natidir, ya'ni Xudodan yiroqda bo'ladi; shuning uchun bizga u foyda keltirmaydi, faqat ziyon.
Yana e''tibor bersangiz Pavlus “biz o'rgatgan Injil” ya'ni xushxabar deyapti; u bu xabarni Xudoning O'zidan vahiy orqali olgani uchun shunchalik ishonch va aniqlik bilan so'zlyapti. Xudo Pavlusni shu xushxabarni saqlashga chaqirgan e'di, shuning uchun Pavlusning deyarli barcha maktublarida u xushxabarni tushuntiradi va uning buzilmaslikdan saqlaydi.
Kishi avval xushxabarga ishonib, uni qabul qilishi mumkin, lekin keyinchalik Xudodan uzoqlashishi ham mumkin, ya'ni har bir kishi doim ishonchini Isoga qaratishi kerak, aks holda u to'g'ri yo'ldan adashib ketadi. Misollar ko'p, shunga misol qilib Billi Gre'mni olsak bo'ladi. U Injil Xushxabarini va'z qilishda ilgari juda faol qatnashgan e'di; u va'z qilganda minglab odamlar stadionlarda yig'ilishar va juda ko'p odamlar Isoni qabul qilishar e'di, chunki u “faqat Isoga ishonish orqali inson najot topadi”, deb va'z qilardi va odamlarni tavba qilishga taklif qilardi. Lekin o'tgan yili u “Isoni bilmagan kishi ham jannatga tushadi”, deb ta'kidlay boshladi. Bunga sabab uning qarrib qolgani va kasal bo'lgani bo'lishi mumkin, lekin nima bo'lganda ham, e'ndi u kishining gaplariga e''tibor berish kerak e'mas, chunki u injil xushxabarini targ'ib e'tmayapti.
Bunga o'xshash misollar ko'p. Bundaylar to'g'ri yo'lda yurishni boshlaydilar, ancha yil haqiqatni va'z qiladilar, lekin nimadir sodir bo'ladi-yu, ular to'g'ri yo'ldan ozib ketadilar va Masih xushxabarining mag'zini buzib gapira boshlaydilar. Demak, biz shuning uchun juda e'htiyot bo'lishimiz kerak va har qanday axborotni, xabarni va odamni (o'zimizni ham) shu xushxabar asosida tekshirishimiz kerak va shu asosida hukm qilishimiz kerak (hukm qilish haqida oyatlar: ).
Shu bilan birga biz ham e'htiyotlik bilan yashashimiz kerak, toki hech qachon Xudo inoyatidan uzoqlashmaylik; doim ishonchimizni o'zimiz yoki qonun-qoidalarga e'mas, balki faqat Isoga qarataylik, shunda Xudo qudrati bilan bizni to'g'ri yo'lda saqlaydi. Buni amalga oshirishga qudratli bo'lgan yagona Xudoyimizga shon-sharaflar bo'lsin, faqat U shuhratga sazovordir!
1:9-oyat
“Biz oldin ham aytgan e'dik, hozir yana aytyapman: agar kimki sizlar qabul qilgan Injilga zid bo'lgan xabarni targ'ib e'tsa, la'nati bo'lsin!”
Bu oyatning 8-oyatga o'xshaydigan tomoni ham bor, o'xshamaydigan tomoni ham bor. O'xshaydigan tomoni - Masih xushxabariga teskari bo'lgan xabarni aytgan kishi la'nati bo'ladi.
O'xshamagan tomoni - bu oyatda Pavlus “sizlar qabul qilgan Injil” ya'ni xushxabar deydi, ya'ni agar kishi haqiqiy xushxabarni e'shitib, unga ishonsa (qabul qilsa) u najot topadi; shu va boshqa alomatlarga qarab inson xushxabar haqiqiyligini bilib oladi. Shunday qilib, Pavlus gapiga asosan, shu najotbaxsh xushxabarni e'shitgan bo'lsangiz, unda sohta xushxabarni tanishingiz kerak, albatta Xudoning O'zi sizga bunda yordam beradi.
Iso Masih bitta va Uning xushxaari ham bitta, Isoga o'xshamagan Isoni kim targ'ib qilsa, u “boshqa” yoki sohta Isoni targ'ib qilgan bo'ladi. Xuddi shu fikrni xushxabar haqida ham aytsa bo'ladi: agar kimdir Iso xushxabariga teskari xabarni aytsa, demak u boshqa, ya'ni sohta va yolg'on xushxabarni aytyapgan bo'ladi. Shuni e'sda tutish kerakki ayrim odamlar “biz ham o'sha Isoga ishonamiz” deyishi mumkin, biroq ular Muqaddas Kitobdagi Isoga va U qilgan ishlariga va aytgan gaplariga ishonmasalar, ular boshqa Isoga ishonayapgan bo'ladilar; bu boshqa Isoni shayton va Dajjol ruhi targ'ib qiladilar, chunki shaytonning ishi Xudoga teskari narsalarni qilish va targ'ib qilishdan iborat.
“Bordiyu biz yoki hatto osmondan biror farishta kelib, o'zimiz sizlarga o'rgatgan Injildan boshqa bir “xushxabar” keltirsa, la'nati bo'lsin”.
Mana bu oyatda Masih xushxabarini buzib gapiradiganlarga nima bo'lishi yozilgan. Demak kimki boshqa, ya'ni sohta injilni va'z qilsa - u la'nati bo'lar e'kan.
Shuni tushuntiraylik: bu erda Pavlus, agar “biz yoki hatto osmondan biror farishta kelib” deyapti, masalan qandaydir mashhur yoki taniqli voizxon bizga gapirgan gaplariga osonlikcha ishonishimiz kerak e'mas; biz har qanday gapni Muqaddas Kitob bilan taqqoslashimiz kerak; agar bu xabar Muqaddas Kitobga (ya'ni Xudo inoyati xabariga mos kelsa, bu xabar e'sa asosan “Iso Masih xochda mixlangan”deganidir) mos bo'lsa, demak biz uni qabul qilsak bo'ladi, lekin u mos bo'lmasa demak bu xabar va odam Xudodan e'mas, uni qabul qilmasligimiz kerak. Xuddi shu qoidani biz doim ishlatsak bo'ladi, masalan agar qandaydir vahiy va farishtani ko'rsak, hamda u bizga boshqa xushxabarni aytsa, bunga ishonishimiz kerak e'mas. Bunday xabar va shaxs la'natidir, ya'ni Xudodan yiroqda bo'ladi; shuning uchun bizga u foyda keltirmaydi, faqat ziyon.
Yana e''tibor bersangiz Pavlus “biz o'rgatgan Injil” ya'ni xushxabar deyapti; u bu xabarni Xudoning O'zidan vahiy orqali olgani uchun shunchalik ishonch va aniqlik bilan so'zlyapti. Xudo Pavlusni shu xushxabarni saqlashga chaqirgan e'di, shuning uchun Pavlusning deyarli barcha maktublarida u xushxabarni tushuntiradi va uning buzilmaslikdan saqlaydi.
Kishi avval xushxabarga ishonib, uni qabul qilishi mumkin, lekin keyinchalik Xudodan uzoqlashishi ham mumkin, ya'ni har bir kishi doim ishonchini Isoga qaratishi kerak, aks holda u to'g'ri yo'ldan adashib ketadi. Misollar ko'p, shunga misol qilib Billi Gre'mni olsak bo'ladi. U Injil Xushxabarini va'z qilishda ilgari juda faol qatnashgan e'di; u va'z qilganda minglab odamlar stadionlarda yig'ilishar va juda ko'p odamlar Isoni qabul qilishar e'di, chunki u “faqat Isoga ishonish orqali inson najot topadi”, deb va'z qilardi va odamlarni tavba qilishga taklif qilardi. Lekin o'tgan yili u “Isoni bilmagan kishi ham jannatga tushadi”, deb ta'kidlay boshladi. Bunga sabab uning qarrib qolgani va kasal bo'lgani bo'lishi mumkin, lekin nima bo'lganda ham, e'ndi u kishining gaplariga e''tibor berish kerak e'mas, chunki u injil xushxabarini targ'ib e'tmayapti.
Bunga o'xshash misollar ko'p. Bundaylar to'g'ri yo'lda yurishni boshlaydilar, ancha yil haqiqatni va'z qiladilar, lekin nimadir sodir bo'ladi-yu, ular to'g'ri yo'ldan ozib ketadilar va Masih xushxabarining mag'zini buzib gapira boshlaydilar. Demak, biz shuning uchun juda e'htiyot bo'lishimiz kerak va har qanday axborotni, xabarni va odamni (o'zimizni ham) shu xushxabar asosida tekshirishimiz kerak va shu asosida hukm qilishimiz kerak (hukm qilish haqida oyatlar: ).
Shu bilan birga biz ham e'htiyotlik bilan yashashimiz kerak, toki hech qachon Xudo inoyatidan uzoqlashmaylik; doim ishonchimizni o'zimiz yoki qonun-qoidalarga e'mas, balki faqat Isoga qarataylik, shunda Xudo qudrati bilan bizni to'g'ri yo'lda saqlaydi. Buni amalga oshirishga qudratli bo'lgan yagona Xudoyimizga shon-sharaflar bo'lsin, faqat U shuhratga sazovordir!
1:9-oyat
“Biz oldin ham aytgan e'dik, hozir yana aytyapman: agar kimki sizlar qabul qilgan Injilga zid bo'lgan xabarni targ'ib e'tsa, la'nati bo'lsin!”
Bu oyatning 8-oyatga o'xshaydigan tomoni ham bor, o'xshamaydigan tomoni ham bor. O'xshaydigan tomoni - Masih xushxabariga teskari bo'lgan xabarni aytgan kishi la'nati bo'ladi.
O'xshamagan tomoni - bu oyatda Pavlus “sizlar qabul qilgan Injil” ya'ni xushxabar deydi, ya'ni agar kishi haqiqiy xushxabarni e'shitib, unga ishonsa (qabul qilsa) u najot topadi; shu va boshqa alomatlarga qarab inson xushxabar haqiqiyligini bilib oladi. Shunday qilib, Pavlus gapiga asosan, shu najotbaxsh xushxabarni e'shitgan bo'lsangiz, unda sohta xushxabarni tanishingiz kerak, albatta Xudoning O'zi sizga bunda yordam beradi.
Iso Masih bitta va Uning xushxaari ham bitta, Isoga o'xshamagan Isoni kim targ'ib qilsa, u “boshqa” yoki sohta Isoni targ'ib qilgan bo'ladi. Xuddi shu fikrni xushxabar haqida ham aytsa bo'ladi: agar kimdir Iso xushxabariga teskari xabarni aytsa, demak u boshqa, ya'ni sohta va yolg'on xushxabarni aytyapgan bo'ladi. Shuni e'sda tutish kerakki ayrim odamlar “biz ham o'sha Isoga ishonamiz” deyishi mumkin, biroq ular Muqaddas Kitobdagi Isoga va U qilgan ishlariga va aytgan gaplariga ishonmasalar, ular boshqa Isoga ishonayapgan bo'ladilar; bu boshqa Isoni shayton va Dajjol ruhi targ'ib qiladilar, chunki shaytonning ishi Xudoga teskari narsalarni qilish va targ'ib qilishdan iborat.
Galatiyaliklarga yozilgan maktub talqini (1:7)
1:7-oyat
“Aslida boshqa Injil yo'q. Faqat ba'zilar sizlarni chalg'itib, Masih Xushxabarini buzib ko'rsatishni xohlaydilar”.
Avval Pavlus, kimki o'z xabarida Isoni xochda o'lganini aytmasa, u Injil xushxabarini aytmayapgan bo'ladi, deydi; va bu xushxabarni “boshqa xushxabar” deydi; ya'ni Isoning Injil xushxabaridan boshqa demoqchi. Keyin 7-oyatda u “aslida boshqa Injil (yoki xushxabar) yo'q” deydi, ya'ni agar Isoning xochda qilgan ishi aytilmasa, unday xushxabar noxush xabar bo'lib qoladi. Chunki agar xabar insonni Xudoga etaklovchi yo'ldan uzoqlashtirsa, bunday xabar - xushxabar e'mas, balki yomon xabar bo'lib qoladi. Mana shuni nazarda tutib, Pavlus aslida boshqa xushxabar yo'q depti.
E'ndi e'sa bu noxush xabar manbai va u o'zi nimaligini bizga ko'rsatyapti. Uning manbai - odamlar e'di, ular galatiyaliklarni chalg'itib, to'g'ri yo'ldan ozdirmoqchi e'dilar. Ularning o'zlari adashgan bo'lib, biroq o'zlarini to'g'ri yo'ldamiz, deb o'ylashardi, shuning uchun boshqalarni ham o'zlariga qo'shilishlarini undardilar. Yuqorida aytganimizdek, bular asosan yaxudiylar e'di, ular majusiylikdan masihiy bo'lgan odamlarga, “siz e'ndi Muso Qonunini bajarishingiz kerak” derdilar.
Bu noxush xabar maqsadi Masih xushxabarini o'zgartirishdan iborat e'di. Albatta buning ortida shayton turadi; u xushxabarni inkor qila olmasdan, uni buzishga harakat qiladi. Bunga misol qilib qalbaki pullarni olsak bo'ladi: qalloblar qalbaki pul qilganda avval haqiqiy pullarni yaxshilab o'rganib chiqadi va keyin haqiqiyga o'xshaydigan pullarni yasashga kirishadi. Bunda masalan AQSh dollarini qalbakilashtirmoqchi bo'lsalar, ular 1, 5, 10, 20, 50 va 100 dollarlik pullarni yasaydilar; ular 3 yoki 60 dollarlik qog'oz pul qilmaydilar, chunki aslida bunday pulning o'zi yo'q, bunday qilsalar ular qalbakiligi darrov bilinib qoladi. Xuddi shunday yo'sinda ayrim odamlar shayton boshchiligida Injil xushxabarin buzmoqchi bo'ladilar. Bunda ular asosan Iso Masihga va U xochda qilgan ishga hujum qiladilar. Zero faqat Iso Masihga ishonish va U xochda biz uchun qilgan ishiga ishonish orqali inson najot topadi va keyinchalik muqaddaslanadi. Agar shu asosiy narsani xushxabardan olib tashlasangiz, unda xushxabardan hech ham foyda qolmaydi. Ko'pgina jamoatlarning to'g'ri yo'ldan ozishi ham mana shunday bo'lgan. Ular paydo bo'lishidan boshlab, Iso Masihni xochda qilgan ishini targ'ib qiladilar, biroq keyinchalik boshqa narsalarga e''tibor bera boshlashadi va boshqa xabarni va'z qila boshlaydilar. Ana shunday vaziyatda Muqaddas Ruh bunday jamoatlar va odamlarda harakat qila olmaydi va ular Muqaddas Ruh yordami va quvvatisiz qoladilar, bu e'sa oxrida ruhiy o'limga olib keladi. Shuning uchun masihiyning e'ng oliy maqsadi injil xushxabarini o'zgartirmas saqlash va boshqalarga shunday holda va'z qilishdir.
“Aslida boshqa Injil yo'q. Faqat ba'zilar sizlarni chalg'itib, Masih Xushxabarini buzib ko'rsatishni xohlaydilar”.
Avval Pavlus, kimki o'z xabarida Isoni xochda o'lganini aytmasa, u Injil xushxabarini aytmayapgan bo'ladi, deydi; va bu xushxabarni “boshqa xushxabar” deydi; ya'ni Isoning Injil xushxabaridan boshqa demoqchi. Keyin 7-oyatda u “aslida boshqa Injil (yoki xushxabar) yo'q” deydi, ya'ni agar Isoning xochda qilgan ishi aytilmasa, unday xushxabar noxush xabar bo'lib qoladi. Chunki agar xabar insonni Xudoga etaklovchi yo'ldan uzoqlashtirsa, bunday xabar - xushxabar e'mas, balki yomon xabar bo'lib qoladi. Mana shuni nazarda tutib, Pavlus aslida boshqa xushxabar yo'q depti.
E'ndi e'sa bu noxush xabar manbai va u o'zi nimaligini bizga ko'rsatyapti. Uning manbai - odamlar e'di, ular galatiyaliklarni chalg'itib, to'g'ri yo'ldan ozdirmoqchi e'dilar. Ularning o'zlari adashgan bo'lib, biroq o'zlarini to'g'ri yo'ldamiz, deb o'ylashardi, shuning uchun boshqalarni ham o'zlariga qo'shilishlarini undardilar. Yuqorida aytganimizdek, bular asosan yaxudiylar e'di, ular majusiylikdan masihiy bo'lgan odamlarga, “siz e'ndi Muso Qonunini bajarishingiz kerak” derdilar.
Bu noxush xabar maqsadi Masih xushxabarini o'zgartirishdan iborat e'di. Albatta buning ortida shayton turadi; u xushxabarni inkor qila olmasdan, uni buzishga harakat qiladi. Bunga misol qilib qalbaki pullarni olsak bo'ladi: qalloblar qalbaki pul qilganda avval haqiqiy pullarni yaxshilab o'rganib chiqadi va keyin haqiqiyga o'xshaydigan pullarni yasashga kirishadi. Bunda masalan AQSh dollarini qalbakilashtirmoqchi bo'lsalar, ular 1, 5, 10, 20, 50 va 100 dollarlik pullarni yasaydilar; ular 3 yoki 60 dollarlik qog'oz pul qilmaydilar, chunki aslida bunday pulning o'zi yo'q, bunday qilsalar ular qalbakiligi darrov bilinib qoladi. Xuddi shunday yo'sinda ayrim odamlar shayton boshchiligida Injil xushxabarin buzmoqchi bo'ladilar. Bunda ular asosan Iso Masihga va U xochda qilgan ishga hujum qiladilar. Zero faqat Iso Masihga ishonish va U xochda biz uchun qilgan ishiga ishonish orqali inson najot topadi va keyinchalik muqaddaslanadi. Agar shu asosiy narsani xushxabardan olib tashlasangiz, unda xushxabardan hech ham foyda qolmaydi. Ko'pgina jamoatlarning to'g'ri yo'ldan ozishi ham mana shunday bo'lgan. Ular paydo bo'lishidan boshlab, Iso Masihni xochda qilgan ishini targ'ib qiladilar, biroq keyinchalik boshqa narsalarga e''tibor bera boshlashadi va boshqa xabarni va'z qila boshlaydilar. Ana shunday vaziyatda Muqaddas Ruh bunday jamoatlar va odamlarda harakat qila olmaydi va ular Muqaddas Ruh yordami va quvvatisiz qoladilar, bu e'sa oxrida ruhiy o'limga olib keladi. Shuning uchun masihiyning e'ng oliy maqsadi injil xushxabarini o'zgartirmas saqlash va boshqalarga shunday holda va'z qilishdir.
Subscribe to:
Posts (Atom)